Alkiny
Alkiny, znane również jako acetyleny, to grupa organicznych związków chemicznych, które są węglowodorami nienasyconymi. Charakteryzują się obecnością jednego wiązania potrójnego między atomami węgla. Najprostszym przedstawicielem alkinów jest etyn, powszechnie nazywany acetylenem. W porównaniu do alkanów i alkenów, alkiny są bardziej reaktywne, nietrwałe i łatwo podlegają różnorodnym reakcjom chemicznym. Ich ogólny wzór to {{chem2|C_{n}H_{2n–2}|}}. Jak wszystkie węglowodory, alkiny również ulegają reakcjom spalania.
Nazewnictwo
Nazwy alkinów pochodzą od nazw odpowiednich alkanów. Aby utworzyć nazwę alkinu, z nazwy alkanu usuwa się końcówkę „-an” i zastępuje ją końcówką „-yn” (lub „-in” w przypadku niektórych spółgłoskowych). Przed końcówką umieszcza się lokant, który wskazuje, przy którym atomie węgla znajduje się potrójne wiązanie. Na przykład, „heksan” przekształca się w „heks-2-yn”.
W procesie nazywania łańcuch główny, zawierający potrójne wiązanie, musi być najdłuższy. Atomy węgla są numerowane w taki sposób, aby wiązanie potrójne miało jak najmniejszy numer, niezależnie od podstawnika. W przypadku obecności zarówno wiązania podwójnego, jak i potrójnego, priorytetowe jest podwójne wiązanie.
Lokant można pominąć, gdy jego wartość wynosi 1, co oznacza, że wiązanie potrójne znajduje się na początku łańcucha węglowego. W literaturze można spotkać starsze formy nazewnictwa, gdzie lokanty pojawiają się przed nazwą, na przykład „2-heksyn”.
Podsumowanie
- Alkiny to nienasycone węglowodory z potrójnym wiązaniem.
- Najprostszym alkinem jest etyn (acetylen).
- Ogólny wzór alkinów: CnH2n-2.
- Nazwy alkinów powstają z nazw alkanów z odpowiednimi modyfikacjami.
