Alergen

Alergeny i ich klasyfikacja

Alergeny to substancje, które wywołują reakcje alergiczne. Nie mają one wspólnej budowy chemicznej i mogą pochodzić z różnych źródeł, takich jak rośliny, zwierzęta czy leki. Większość z nich to białka lub glikoproteiny o masie cząsteczkowej od 10 kDa do 40 kDa. Wielkość cząsteczek wpływa na ich zdolność do wywoływania reakcji immunologicznych.

Typy alergenów

wziewne: występują w powietrzu (kurz, pyłki, zarodniki grzybów).
pokarmowe: białka zawarte w żywności (np. jaja, orzechy).
kontaktowe: wywołują reakcje po kontakcie ze skórą (np. lateks, nikiel).
leki: na przykład antybiotyki, leki przeciwbólowe.

Sezonowość alergenów

Alergeny mogą być sezonowe (np. pyłki roślin) lub całoroczne (np. roztocza). Ich klasyfikacja według okresu ekspozycji ma znaczenie w diagnostyce i terapii alergii.

Nomenklatura alergenów

Alergeny oznaczane są według ustalonego systemu, który obejmuje skróty rodzajowe i gatunkowe organizmów oraz numerację antygenów. Alergeny główne uczulają ponad 50% pacjentów, natomiast alergeny słabsze mniej niż 50%.

Najczęściej występujące alergeny

Do najczęstszych alergenów należą:

dymy papierosowe i smog
roztocza, szczególnie z rodzajów Dermatophagoides
kurz domowy
pyłki roślin
sierść zwierzęca
jad owadów błonkoskrzydłych
alergeny pokarmowe (mleko, jaja, orzechy)
grzyby pleśniowe
pasożyty (np. owsiki)

Reaktywność krzyżowa

Alergeny mogą wykazywać reakcje krzyżowe, co oznacza, że jedno przeciwciało może reagować z różnymi alergenami. Często dotyczy to osób uczulonych na pyłki roślin, które mogą reagować także na niektóre owoce czy warzywa.

Rola alergenów w reakcjach alergicznych

Alergeny powodują nadwrażliwość organizmu, prowadząc do produkcji przeciwciał IgE. Po pierwszym kontakcie z alergenem, organizm uczy się go rozpoznawać, co w przypadku kolejnego kontaktu wywołuje reakcje alergiczne, takie jak katar sienny, astma, pokrzywka czy wstrząs anafilaktyczny.