Aleksandr Iwanowicz Hercen
Aleksandr Iwanowicz Hercen (6 kwietnia 1812 – 21 stycznia 1870) był rosyjskim pisarzem, myślicielem społecznym oraz działaczem politycznym. Urodził się w Moskwie jako nieślubny syn arystokraty Iwana Jakowlewa i Henrietty Wilhelminy Luisy Haag. Jego działalność miała duży wpływ na rosyjski ruch narodnicki oraz idee socjalizmu rewolucyjnego.
Wykształcenie i wczesna działalność
W 1829 roku Hercen rozpoczął studia na Uniwersytecie Moskiewskim, gdzie zaintrygował się polityką po wydarzeniach związanych z powstaniem dekabrystów. Wspólnie z Nikołajem Ogariowem założył koło polityczne, co doprowadziło do jego aresztowania i zesłania do pracy administracyjnej w 1835 roku. Po powrocie do Moskwy w 1840 roku, stał się przeciwnikiem reżimu carskiego i zaczął studiować prace Hegla.
Emigracja i działalność publicystyczna
W 1847 roku Hercen wyjechał za granicę, a w 1850 roku uzyskał status emigranta politycznego. Śledził Wiosnę Ludów i organizował Wolną Drukarnię Rosyjską w Londynie. Jego czasopismo „Polarnaja Zwiezda” oraz „Kołokoł” odegrały kluczową rolę w radykalizacji nastrojów w Rosji.
Wsparcie dla powstania styczniowego
W 1863 roku Hercen poparł powstanie styczniowe, co spotkało się z protestami rosyjskiej emigracji. W latach 1852–1868 stworzył dzieło Rzeczy minione i rozmyślania, które stanowi literacką kronikę jego życia oraz sytuacji w Rosji i Europie.
Wybrana twórczość
- Kto winien? (1846)
- Sroka złodziejka (1848)
- Rzeczy minione i rozmyślania (1852-1868)
Znaczenie i wpływ
Hercen był zwolennikiem idei rosyjskiego socjalizmu, który zakładał rozwój bez przechodzenia przez fazę kapitalizmu. Jego myśli miały duży wpływ na późniejsze ruchy społeczne w Rosji, w tym narodników oraz rewolucjonistów.
Podsumowanie
Aleksandr Hercen pozostaje postacią znaczącą w historii rosyjskiej myśli politycznej i literackiej, a jego prace wciąż inspirują badaczy i myślicieli społecznych.
