Aleksander Józef Lisowski
Aleksander Józef Lisowski (około 1575–1616) był pułkownikiem królewskim i twórcą lisowczyków, znanym członkiem rodu Lisowskich herbu Jeż. Był kalwinistą i wywodził się z szlacheckiej rodziny osiedlonej na Litwie.
Życiorys
Lisowski urodził się jako jedno z dwanaściorga dzieci Jana Lisowskiego. W 1599 rozpoczął służbę w oddziałach mołdawskich. Po klęsce pod Bukowem przeszedł na stronę Jana Zamoyskiego i walczył w Inflantach. W 1604 stanął na czele konfederacji żołnierzy, którzy zbuntowali się z powodu niewypłacenia żołdu, a jako porucznik husarii uczestniczył w bitwie pod Kircholmem.
W 1607 zaangażował się w moskiewską wojnę domową, służąc Dymitrowi Samozwańcowi, gdzie zwerbował 5 tysięcy żołnierzy. Po przejściu na służbę Zygmunta III, w 1611 zredukowano jego karę banicji. Lisowski zrekrutował tysiąc żołnierzy, prowadząc działania łupieskie na terenach Rosji, spustoszył ziemie riazańską oraz dotarł do Morza Białego.
W 1615 zdobył kilka kluczowych miast na rozkaz Jana Karola Chodkiewicza. Po powrocie do Warszawy został entuzjastycznie przyjęty i nagrodzony 10 tysiącami złotych. Wkrótce po tym zmarł w obozie pod Starodubem, dotknięty paraliżem.
Dziedzictwo
Józef Bartłomiej Zimorowic uwiecznił jego dokonania w dziele „Żywot kozaków lisowskich”, wydanym w 1620 roku.
Przypisy
Lisowski pozostaje znaczącą postacią w historii Rzeczypospolitej, jako dowódca i twórca jednostki wojskowej, która miała istotny wpływ na konflikty zbrojne tamtych czasów.
