Aleksander Jabłoński
Aleksander Jabłoński (ur. w Woskresenówce, zm. 9 września 1980 w Skierniewicach) był polskim fizykiem, który zdobył międzynarodowe uznanie w dziedzinie fizyki atomowo-molekularnej oraz optyki, zwłaszcza luminescencji. Jest najbardziej znany z diagramu Jabłońskiego, który ilustruje poziomy energetyczne i przejścia kwantowe w molekułach.
Życiorys
Urodził się w rodzinie agronoma Władysława Jabłońskiego i ziemianki Marii Bilińskiej. Po ukończeniu gimnazjum w Charkowie, rozpoczął studia na Uniwersytecie Charkowskim. Z powodu I wojny światowej wstąpił do rosyjskiego wojska, a później do I Korpusu Polskiego. Po wojnie kontynuował naukę w Warszawie, gdzie jednocześnie studiował fizykę i muzykę.
Jabłoński uzyskał stopień doktora filozofii w 1930 roku, a w 1934 roku habilitację. W 1938 roku został zatrudniony na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Po wybuchu II wojny światowej był internowany, a następnie trafił do obozu jenieckiego NKWD. Po wojnie pracował na Uniwersytecie w Edynburgu, a po powrocie do Polski w 1945 roku, w Toruniu, gdzie organizował Katedrę Fizyki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika.
Działalność naukowa
Jabłoński prowadził badania nad optyką atomową i molekularną. Opublikował ważne prace dotyczące luminescencji, w tym schemat poziomów energetycznych cząsteczki barwnika, i badał ciśnieniowe rozszerzanie linii widmowych. Był promotorem wielu doktoratów i miał znaczący wpływ na rozwój polskiej fizyki.
Odznaczenia i nagrody
- Krzyż Walecznych (1920)
- Złoty Krzyż Zasługi (1951)
- Medal Mariana Smoluchowskiego (1968)
- Nagroda Państwowa (1964)
- Doktor honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (1973)
- Doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego (1975)
- Doktor honoris causa University of Windsor (Kanada)
Podsumowanie
Aleksander Jabłoński był wybitnym polskim fizykiem, który znacząco wpłynął na rozwój optyki i fizyki molekularnej. Jego prace, zwłaszcza w zakresie luminescencji, zostały docenione w kraju i za granicą, a jego badania miały długotrwały wpływ na naukę.
