Akcja T4
Akcja T4 to program realizowany w III Rzeszy w latach 1939–1944, którego celem była eliminacja osób uznawanych za „niewarte życia”. Dotyczyło to chorych na schizofrenię, padaczkę, otępienie, oraz osób z niepełnosprawnościami. Szacuje się, że w ramach tego programu zamordowano około 200 000 ludzi. W 1941 roku program rozszerzono o „akcję 14f13”, obejmującą więźniów obozów koncentracyjnych, w ramach której zlikwidowano około 20 000 osób.
Ideowe źródło akcji
Ideowym impulsem dla Akcji T4 była sprawa dziecka Kretschmara, które urodziło się z poważnymi wadami. List ojca dziecka do Hitlera skłonił go do wydania polecenia, aby podobne przypadki rozwiązywać poprzez eutanazję.
Rozwój akcji
20 września 1939 roku w Sopocie odbyła się narada, na której przedstawiono plany likwidacji osób chorych psychicznie. W wyniku tego powstała Państwowa Komisja do spraw Zakładów Opiekuńczo-Leczniczych, która organizowała akcję. Początkowo zabijano dzieci poprzez zastrzyki, a później wprowadzono komory gazowe w specjalnie przystosowanych ośrodkach.
Miejsca zagłady
- Zamek w Grafeneck
- Brandenburg
- Hartheim
- Sonnenstein
- Bernburg
- Hadamar
Znaczenie i konsekwencje akcji T4
Akcja T4 była przełomowym wydarzeniem, które obnażyło kryzys moralny w niemieckim społeczeństwie oraz w środowiskach medycznych. Jej metody i organizacja stały się wzorem dla późniejszych masowych mordów, w tym Holokaustu. Mimo protestów społecznych, akcja została wstrzymana w sierpniu 1941 roku, jednak niektóre ośrodki kontynuowały działalność.
Odniesienia w kulturze
- Szpital przemienienia – powieść Stanisława Lema
- Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest – film Krzysztofa Zanussiego
- Amen. – film reż. Costa-Gavras
- Sierpniowa mgła – film fabularny z 2016 roku
Akcja T4 pozostawiła trwały ślad w historii, wpływając na postrzeganie etyki w medycynie oraz moralności w społeczeństwie.
