Akcja jako papier wartościowy
Akcja to papier wartościowy, który łączy w sobie prawa majątkowe i niemajątkowe związane z uczestnictwem w spółce akcyjnej. Obejmuje zarówno prawa, jak i obowiązki akcjonariusza oraz część kapitału akcyjnego.
Historia akcji
Pierwszą spółką, która wyemitowała akcje, była Holenderska Kompania Wschodnioindyjska w 1602 roku. Emisja akcji przyczyniła się do przyspieszenia rozwoju gospodarczego, umożliwiając prywatnym przedsiębiorcom inwestycje w dużych projektach. Na ziemiach polskich pierwszą akcję dywidendową wyemitowano w 1768 roku przez Kompanię Manufaktur Wełnianych.
Rodzaje akcji
- Imienne – prawa przysługują osobie wskazanej na akcie, której dane są rejestrowane.
- Na okaziciela – prawa przysługują każdemu posiadaczowi akcji.
- Aportowe – pokryte wkładem niepieniężnym.
- Gotówkowe – pokryte wkładem pieniężnym.
- Uprzywilejowane – mogą mieć dodatkowe prawa, np. wyższe dywidendy.
- Nieme – akcje bez prawa głosu, ale z wyższą dywidendą.
- Założycielskie – emitowane dla założycieli spółki jako wynagrodzenie za usługi.
Prawa akcjonariuszy
Prawa te dzielą się na majątkowe i korporacyjne. Do najważniejszych praw majątkowych należą:
- Prawo do dywidendy.
- Prawo do podziału majątku w przypadku likwidacji spółki.
- Prawo poboru akcji nowej emisji.
Prawa korporacyjne obejmują m.in. prawo głosu na walnym zgromadzeniu oraz prawo do uczestnictwa w zgromadzeniach.
Emisja akcji
Emisja akcji dzieli się na:
- Emisję założycielską – przy tworzeniu nowej spółki.
- Kolejne emisje – przy podwyższaniu kapitału zakładowego.
Emisja publiczna akcji wymaga sporządzenia prospektu emisyjnego i zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Obrót akcjami
Akcje są zbywalne, jednak statut spółki może wprowadzać ograniczenia. Zbycie akcji wymaga formy pisemnej, a przeniesienie praw majątkowych z akcji musi być zarejestrowane.
Nabywanie przez spółkę własnych akcji
Generalnie spółka nie może nabywać własnych akcji, z wyjątkiem sytuacji określonych w przepisach, takich jak nabycie w celu umorzenia akcji.
Umorzenie i unieważnienie akcji
Umorzenie akcji może być dobrowolne lub przymusowe, a jego zasady muszą być określone w statucie spółki. Unieważnienie akcji następuje w przypadku braku wpłaty przez akcjonariusza.
Inne papiery wartościowe
Spółki akcyjne mogą emitować także świadectwa tymczasowe, założycielskie oraz użytkowe, które mają różne prawa i obowiązki.
