AGIL – Kluczowy Schemat Analizujący w Funkcjonalizmie Strukturalnym
Teoria AGIL Talcotta Parsonsa stanowi fundamentalny schemat analityczny w ramach funkcjonalizmu strukturalnego. W myśl tej teorii, każdy system społeczny musi realizować cztery podstawowe funkcje, aby móc przetrwać:
- A – Adaptation (adaptacja)
- G – Goal Attainment (osiąganie celów)
- I – Integration (integracja wewnętrzna)
- L – Latency (podtrzymywanie wzorów i redukcja napięć)
Wokół każdej z wymienionych funkcji tworzą się podsystemy, np. system polityczny odpowiada za osiąganie celów. Każdy system społeczny, według Parsonsa, jest całością wyodrębnioną z otoczenia, charakteryzującą się zamkniętą strukturą. Główne zadanie każdego systemu to zapewnienie przetrwania.
Podsystemy niższego szczebla dostarczają wyższym energię oraz zasoby, podczas gdy systemy wyższe zapewniają kontrolę nad niższymi. Każda funkcja generuje wyspecjalizowane podsystemy, które działają jako odrębne systemy, co prowadzi do złożoności strukturalnej.
Teoria Parsonsa spotyka się z krytyką za swój analityczno-opisowy charakter, co ogranicza jej zdolność do wyjaśniania przyczyn zjawisk społecznych. Krytycy wskazują również na jej ahistoryzm, formalizm oraz oderwanie od empirii.
Podsumowanie
Teoria AGIL Talcotta Parsonsa jest kluczowym elementem funkcjonalizmu strukturalnego, identyfikując cztery podstawowe funkcje systemów społecznych. Mimo że dostarcza użytecznego schematu analitycznego, jej ograniczenia w zakresie wyjaśniania zjawisk społecznych są przedmiotem krytyki.
