Adaks pustynny
Adaks pustynny (łac. Addax nasomaculatus) to gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny wołowatych, zaliczany do antylop. Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Addax. Dawniej występował na całej Saharze, obecnie jest jednym z najrzadszych gatunków antylop, zagrożonym wyginięciem z powodu polowań oraz braku ochrony. W niektórych krajach, takich jak Algieria, Egipt, Libia i Maroko, uznawany jest za regionalnie wymarły.
Systematyka
Adaks został po raz pierwszy opisany przez Henri de Blainville’a w 1816 roku. Nazwa gatunkowa Addax nasomaculatus została nadana przez Johna Edwarda Graya w 1846 roku.
Nazewnictwo i zwyczajowe
Epitet nasomaculatus odnosi się do charakterystycznych plam na pysku. W polskiej literaturze zwierzę to znane jest jako „adaks” lub „addaks”, przy czym oficjalną nazwą jest „adaks pustynny”.
Budowa ciała
Adaks pustynny ma masywną budowę ciała, osiągając długość około 1,5–1,7 m i wysokość 95–115 cm. Samce są znacznie większe od samic, ważąc do 125 kg. Posiadają spiralnie wygięte rogi o długości do 90 cm oraz krótką sierść, zmieniającą kolor w zależności od pory roku.
Tryb życia i rozmnażanie
Adaksy prowadzą koczowniczy tryb życia w małych stadach, migrując w poszukiwaniu pastwisk. Młode przychodzą na świat raz w roku, najczęściej zimą lub wczesną wiosną, a matki karmią je przez 23–29 tygodni.
Ekologia i dieta
Adaksy są roślinożerne, żywiąc się roślinami pustynnymi i mogą przetrwać długie okresy bez wody. Ich dieta składa się z lokalnych traw, ziół i liści krzewów. Naturalnymi drapieżnikami są lwy, gepardy i likaony.
Zagrożenie i ochrona
Adaks pustynny jest krytycznie zagrożony wyginięciem z powodu intensywnego kłusownictwa oraz degradacji środowiska. W celu ochrony gatunku powstały obszary ochrony w Algierii, Nigrze i Czadzie. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody sklasyfikowała go jako gatunek krytycznie zagrożony. Programy reintrodukcji są prowadzone w Tunezji i Maroku.
Podsumowanie
Adaks pustynny to niezwykle rzadki gatunek antylopy, który wymaga natychmiastowej ochrony i działań mających na celu jego zachowanie w naturalnym środowisku. Dzięki programom hodowlanym i reintrodukcjom istnieje nadzieja na odbudowę populacji tego gatunku w przyszłości.
