Abolhasan Banisadr
Abolhasan Banisadr (ur. 22 marca 1933, zm. 9 października 2021) był irańskim politykiem i ekonomistą, który pełnił funkcję pierwszego prezydenta Iranu po rewolucji irańskiej. Był twórcą teorii ekonomicznej opartej na islamie, znanej jako tauhid, która postulowała nacjonalizację przedsiębiorstw, aby zapobiec zniewoleniu ludzi.
Życiorys
Młodość i wykształcenie
Banisadr urodził się w Hamadanie jako syn ajatollaha Nasrollaha Banisadra. Ukończył studia z zakresu ekonomii, teologii, prawa koranicznego oraz socjologii na Uniwersytecie Teherańskim.
Działalność polityczna
W młodości angażował się w działalność Froncie Narodowym oraz w Ruchu Wyzwolenia Iranu. Po aresztowaniu w 1962 roku za uczestnictwo w demonstracjach studenckich, emigrował do Francji, gdzie związał się z ajatollahem Ruhollahem Chomejnim, stając się jego doradcą. Odmówił współpracy z rządem szacha i objął stanowiska ministra spraw zagranicznych oraz finansów w rządzie Mahdiego Bazargana. Zrezygnował z funkcji ministra spraw zagranicznych w 1979 roku w proteście przeciwko podejściu do kryzysu w ambasadzie amerykańskiej. Publikował swoje poglądy w dziele „Ekonomika jedności” oraz w piśmie „Enghelab-e Eslami”.
Prezydentura
Banisadr został wybrany na prezydenta Islamskiej Republiki Iranu 25 stycznia 1980 roku, zdobywając 78,9% głosów. Po objęciu urzędu próbował wprowadzić reformy, jednak napotkał opór ze strony komitetów rewolucyjnych i Korpusu Strażników Rewolucji. Po wyborach w 1980 roku, w których Partia Republiki Islamskiej zdobyła większość miejsc w parlamencie, doszło do konfliktu między Banisadrem a nowym parlamentem. W rezultacie, w czerwcu 1981 roku, został usunięty z urzędu przez Madżlis, a w obawie o swoje życie uciekł do Francji, gdzie mieszkał w strzeżonej willi w Wersalu.
