5 Pułk Lotniczy
5 Pułk Lotniczy (5 plot.) był jednostką lotniczą Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej. Święto pułku obchodzono 31 maja, w rocznicę organizacji 11 pułku myśliwskiego w 1925 roku. Samoloty pułku oznaczano literą „C”.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na podstawie rozkazu z 14 lipca 1928 roku, 11 pułk myśliwski został rozwiązany, a na jego miejscu powołano 5 pułk lotniczy. Eskadry myśliwskie 113 i 114 zostały włączone do 2 pułku lotniczego w Krakowie, a w ich miejsce przybyły eskadry z II dywizjonu lotniczego. W 1931 roku utworzono dywizjon szkolny, a dowódcą został mjr.pil. Stanisław Ratomski.
W 1932 roku rozpoczęto organizację Wydzielonego Oddziału Lotniczego na lotnisku Porubanek, który w 1933 roku przekształcono w Detaszowany Dywizjon Lotniczy. W 1938 roku w Porubanku zorganizowano III dywizjon myśliwski 5 pułku, a w Lidzie sformowano nowe eskadry towarzyszące. W 1939 roku, w związku z napiętymi stosunkami z Litwą, dywizjony liniowe skoncentrowano na lotnisku Lida.
Struktura organizacyjna pułku
W dniu 24 sierpnia 1939 roku, w trakcie mobilizacji, 5 pułk lotniczy został rozwiązany, a na jego bazie utworzono Bazę Lotniczą nr 5. Przemianowano również kilka eskadr, w tym 51 eskadrę liniową na 51 eskadrę rozpoznawczą oraz 55 eskadrę liniową na 55 samodzielną eskadrę bombową. Rzut kołowy Bazy Lotniczej nr 5 ewakuowano do Grodna, gdzie wziął udział w obronie miasta przed Armią Czerwoną.
Dowódcy pułku
- płk pil. Piotr Abakanowicz (VII 1928 – I 1930)
- płk pil. Wacław Iwaszkiewicz (I 1930 – X 1936)
- płk pil. Jerzy Garbiński (X 1936 – VIII 1939)
Odznaka pułkowa i znaki na samolotach
Odznakę pułku zatwierdzono 10 marca 1936 roku. Składa się z srebrnego krzyża wpisanego w koło, z emaliowanym samolotem z numerem „11” na rumie oraz złotą cyfrą „5”.
Podsumowanie
5 Pułk Lotniczy odegrał istotną rolę w strukturze lotnictwa Wojska Polskiego w okresie międzywojennym, przechodząc różne zmiany organizacyjne i adaptując się do zmieniających się warunków geopolitycznych. Jego historia jest częścią szerszego kontekstu militarnego II Rzeczypospolitej.
