4 Pułk Ułanów Zaniemeńskich
4 Pułk Ułanów Zaniemeńskich (4 puł.) był oddziałem kawalerii Wojska Polskiego, stacjonującym w Wilnie. Obchodził swoje święto pułkowe 9 lipca, upamiętniając szarżę pod Hrebionką w 1920 roku.
Formowanie i tradycje
Pułk został utworzony 1 listopada 1918 w Warszawie, kontynuując tradycje 4 pułku ułanów Królestwa Polskiego. W 1921 przyjął nazwę „4 Pułk Ułanów Zaniemeńskich”.
Działania bojowe
Pułk brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej, walcząc m.in. pod Hrebionką i uczestnicząc w zajęciu Wilna. Jego działania zakończyły się na linii Berezyny w 1921 roku.
Okres międzywojenny
Po zakończeniu działań bojowych pułk stacjonował w Wilnie. W 1927 oficjalnie przyjął nazwę „4 Pułk Ułanów Zaniemeńskich”. Opracowanie „Zarys historji wojennej 4-go Pułku Ułanów Zaniemeńskich” opublikowane w 1929 roku, opisuje historię pułku.
Wojna obronna 1939
W kampanii wrześniowej 1939 pułk walczył w składzie Wileńskiej Brygady Kawalerii. Po mobilizacji 23 sierpnia, pułk doświadczył ciężkich strat podczas przeprawy przez Wisłę i został rozproszony. Ostatecznie, 27 września 1939, złożył broń w okolicy Medyki.
Sztandar i odznaka
Pułk otrzymał dwa sztandary, z których drugi został uroczyście wręczony przez marszałka Józefa Piłsudskiego 14 kwietnia 1922. W 2019 roku udało się odnaleźć sztandar, który był ukryty od 1939 roku.
Odznaka pułku, zatwierdzona w 1921 roku, ma kształt Krzyża Orderu Virtuti Militari, z orłem i datą odzyskania niepodległości.
Tradycje pułku
Tradycje 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich kultywują m.in. 9 Warmiński Pułk Rozpoznawczy, 4 Małopolska Drużyna Kawalerii Harcerskiej oraz Fundacja „Oddział Kawalerii Ochotniczej im. Pułku 4. Ułanów Zaniemeńskich”.
Dowódcy pułku
- płk Stanisław Rawicz-Dziewulski (1918-1921)
- mjr/ppłk Czesław Kozierowski (1921-1932)
- płk dypl. Ludwik Schweizer (1932-1936)
- płk dypl. Zdzisław Chrząstowski (1936-1938)
- ppłk Ludomir Wysocki (1938-1939)
Ofiary zbrodni katyńskiej
Wśród żołnierzy pułku byli również ofiary zbrodni katyńskiej, których biogramy można znaleźć w bazach Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Muzeum Katyńskim.
