4 Pułk Artylerii Ciężkiej
4 Pułk Artylerii Ciężkiej (4 pac) był jednostką Wojska Polskiego w okresie II Rzeczypospolitej, sformowaną w sierpniu 1921 roku. Powstał na bazie 10 Kaniowskiego i 7 dywizjonu artylerii ciężkiej, które brały udział w walkach polsko-ukraińskich oraz wojnie polsko-bolszewickiej. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku pułk walczył głównie w obronie Warszawy.
Formowanie i struktura
- 1921 – utworzenie 4 pac na bazie 10 i 7 dywizjonu artylerii ciężkiej.
- 1925 – powstanie III dywizjonu.
- 1934 – planowane przeniesienie wszystkich jednostek do Tomaszowa Mazowieckiego.
Zakwaterowanie
Pułk stacjonował w Łodzi, gdzie warunki bytowe były uznawane za dobre. II dywizjon miał gorsze warunki w Częstochowie, co prowadziło do konfliktów z pobliskim 7 pułkiem artylerii polowej. W 1935 r. rozpoczęto budowę nowych koszar w Tomaszowie Mazowieckim.
Życie kulturalne i sport
W garnizonie łódzkim organizowano darmowe przedstawienia teatralne i kinowe dla żołnierzy. W Tomaszowie Mazowieckim odbywały się popisy gimnastyczne. Pułk prowadził również aktywną działalność sportową, ze szczególnym naciskiem na gimnastykę i szermierkę.
Szkolenie
Najważniejszym zadaniem pułku w okresie pokoju było wyszkolenie żołnierzy. Prowadzono zajęcia w szkole podoficerskiej, a inspekcje wykazywały dobry stan wyszkolenia indywidualnego i technicznego.
Kampania wrześniowa
W 1939 roku pułk mobilizował jednostki artylerii dla różnych dywizji. W trakcie walk II dywizjon brał udział w obronie Warszawy oraz w działaniach nad rzeką Wartą. I dywizjon wspierał obronę w rejonie Otwocka i Warszawy, a jego działania zakończyły się kapitulacją.
Symbole pułkowe
Sztandar 4 pac został zatwierdzony w 1937 roku. Na jego lewej stronie widniał napis „HONOR I OJCZYZNA”, a w rogach umieszczono wizerunki świętych oraz godło powiatu brzezińskiego.
Podsumowanie
4 Pułk Artylerii Ciężkiej odegrał istotną rolę w historii Wojska Polskiego, uczestnicząc w kluczowych wydarzeniach II Rzeczypospolitej oraz w kampanii wrześniowej 1939 r. Jego żołnierze, mimo trudności, wykazali się odwagą i poświęceniem w obronie kraju.
