19 Dywizja Piechoty (19 DP)
19 Dywizja Piechoty była jednostką Wojska Polskiego II RP, stacjonującą w Wilnie. W skład dywizji wchodziły trzy pułki piechoty: 77, 85 i 86 oraz 19 pułk artylerii lekkiej.
Formowanie
W 1921 roku, w wyniku reorganizacji Wojska Polskiego, utworzono 19 DP z jednostek Wojska Litwy Środkowej. Dowództwo dywizji mieściło się w dawnym pałacu Paców w Wilnie.
Działania w kampanii wrześniowej 1939
Podczas kampanii wrześniowej dywizja znalazła się w składzie Armii „Prusy”, dowodzonej przez generała Stefana Dąba-Biernackiego.
- 2 września: Dywizja rozpoczęła przegrupowanie na obszarze Głuchów, Jeżów i Wola Łokotowa.
- 3 września: Po dalszym marszu dywizja osiągnęła rejon Lubochnia.
- 4 września: Stanowisko dowodzenia przeniesiono do Proszenia.
- 5 września: Dywizja osłaniała Piotrków Trybunalski, gdzie 86 pułk odparł atak niemieckiej 1 DPanc.
- 6 września: Dowódca dywizji, gen. Kwaciszewski, trafił do niewoli.
- 7 września: Oddziały dywizji zaczęły się rozpraszać, a większość batalionów cofała się w stronę Wisły.
Po przeprawie przez Wisłę dywizja została odtworzona jako 19 Brygada Piechoty, która walczyła w II bitwie tomaszowskiej, a ostatecznie skapitulowała 27 września.
Ordre de Bataille
W skład 19 DP wchodziły:
- Kwatera Główna 19 DP
- 77 pułk piechoty – ppłk August Nowosielski
- 85 pułk piechoty – ppłk Jan Kruk-Śmigla
- 86 pułk piechoty – ppłk Walenty Peszek
- 19 pułk artylerii lekkiej – ppłk Leon Pilch
- 19 batalion saperów
Obsada personalna dowództwa
W kampanii wrześniowej dowództwo dywizji obejmował:
- Gen. bryg. Józef Kwaciszewski – dowódca dywizji
- Płk dypl. piech. Tadeusz Pełczyński – dowódca piechoty dywizyjnej
- Płk art. Edward Robakiewicz – dowódca artylerii dywizyjnej
Podsumowanie
19 Dywizja Piechoty odegrała kluczową rolę w obronie Polski podczas września 1939 roku. Po ciężkich walkach i reorganizacji, w wyniku agresji niemieckiej i sowieckiej, dywizja została rozproszona, a jej pozostałości walczyły do końca kampanii. Dowództwo dywizji zmieniało się w trakcie lat, a jednostka miała bogatą historię w II RP.
