1,3,5-Trioksan
1,3,5-Trioksan to organiczny związek chemiczny, będący trimerem formaldehydu. Posiada również izomer strukturalny – 1,2,4-trioksan, który występuje naturalnie w żywicy klonów, choć nie ma praktycznego zastosowania. Trioksan występuje w postaci białych, igłowych kryształów, topniejących w temperaturze 61–62 °C i wrzących w 115 °C. Związek ten jest dobrze rozpuszczalny w wodzie, alkoholach, acetonie oraz eterach, a po rozpuszczeniu w wodzie częściowo rozkłada się do formaldehydu.
Właściwości fizykochemiczne
- Stan skupienia: ciecz
- Temperatura topnienia: 61–62 °C
- Temperatura wrzenia: 115 °C
- Rozpuszczalność: rozpuszczalny w wodzie i wielu rozpuszczalnikach organicznych
- Dawka śmiertelna (LD50): > 2000 mg/kg (szczur, doustnie)
- Temperatura zapłonu: 45 °C
Produkcja
1,3,5-Trioksan powstaje spontanicznie w wyniku trimeryzacji formaldehydu, proces ten może być katalizowany przez dowolny kwas. Stężony roztwór wodny formaldehydu, pozostawiony na dłuższy czas w niedomkniętej butelce, przekształca się zazwyczaj częściowo w trioksan.
Zastosowanie
1,3,5-Trioksan znajduje wiele zastosowań, w tym:
- Transport formaldehydu
- Substrat w syntezach organicznych o znaczeniu przemysłowym
- Dodatek do kosmetyków antybakteryjnych
- Insektycyd i środek pochłaniający nieprzyjemne zapachy
- Paliwo turystyczne (tzw. suchy spirytus)
- Monomer w produkcji polioksymetylenu (POM)
Podsumowanie
1,3,5-Trioksan jest wszechstronnym związkiem chemicznym, który odgrywa istotną rolę w różnych dziedzinach przemysłu i nauki. Jego właściwości fizykochemiczne oraz zdolność do rozpuszczania się w wielu rozpuszczalnikach czynią go użytecznym w produkcji i aplikacjach przemysłowych.
