Pierwsza Księga Machabejska jest księgą historyczną, uznawaną przez niektóre tradycje chrześcijańskie (katolicy, prawosławni, koptowie) za deuterokanoniczną, natomiast nieakceptowaną przez Żydów oraz niektóre grupy protestanckie, które traktują ją jako apokryf. Współczesny judaizm docenia jej walory historyczne, lecz nie uznaje jej za dzieło religijne.
Przekaz, język i autorstwo
Księga została napisana najprawdopodobniej po hebrajsku przez żydowskiego autora w II wieku p.n.e., w okresie niepodległości Machabeuszy. Oryginalny hebrajski tekst nie zachował się, jednak księga przetrwała w wersji greckiej w Septuagincie. Autor, prawdopodobnie pobożny Żyd z Ziemi Świętej, posiadał wiedzę o geografii Palestyny i wydarzeniach, które opisał. Księga nie przedstawia cudownych interwencji Boga, lecz ukazuje Boże działanie poprzez militarny geniusz Machabeuszy.
Forma literacka
Narracja jest głównie prozatorska, z siedmioma fragmentami poetyckimi, w tym czterema lamentacjami i trzema hymnami.
Treść
Księga opisuje historię Judei pod panowaniem Seleucydów, od 175 do 134 roku p.n.e. Władca Antioch IV Epifanes próbował narzucić Żydom hellenizację, zakazując praktyk religijnych i wprowadzając pogańskie rytuały. Żydzi odpowiedzieli powstaniem, które prowadził Matatiasz i jego synowie: Juda, Jonathan oraz Szymon. W 165 roku odzyskano świątynię, co doprowadziło do ustanowienia święta Chanuka.
Juda Machabeusz, poszukując sojuszników, zawiązał relacje z Rzymem. Po śmierci Szymona, następca Jan Hirkan stał się przywódcą dynastii hasmonejskiej, której prawowitość budzi kontrowersje z powodu braku pokrewieństwa z królem Dawidem.
Nazwa
Termin „Machabeusz” pochodzi z hebrajskiego i oznacza „młot”, odnosząc się do pierwszego przywódcy powstania, Judy, którego ataki były silne jak uderzenia młota.
Chronologia wydarzeń przedstawionych w dziele
Chronologia wydarzeń w Księdze Machabejskiej obejmuje m.in. wybuch powstania machabejskiego, działalność Judy, Jonatana i Szymona, ukazując ich wkład w walkę o niepodległość Żydów.
