Hymn narodowy – czy naprawdę śpiewamy go źle? Ekspert językowy wyjaśnia

Hymn narodowy jest dla Polaków symbolem tożsamości oraz jedności, ale nie każdy zapamiętał jego słowa w ten sam sposób. Od lat wokół pierwszej zwrotki „Mazurka Dąbrowskiego” krążą niejasności, które z łatwością można zrozumieć, zwłaszcza w kontekście obchodów Święta Niepodległości. Jakie jest zatem właściwe brzmienie tych słów? Na pomoc przychodzi językoznawca, prof. Jerzy Bralczyk.

KIEDY CZY PÓKI?

W polskim hymnie słyszymy: „Jeszcze Polska nie zginęła, kiedy my żyjemy. Co nam obca przemoc wzięła, szablą odbierzemy”. Mimo że większość z nas jest pewna, że poprawną wersją jest „kiedy my żyjemy”, to niektórzy wciąż mylą ją z „póki”. Ta drobna różnica staje się przedmiotem burzliwych dyskusji.

Jak wskazuje prof. Bralczyk, „kiedy” w tym kontekście oznacza „skoro”, co sugeruje, że istnienie Polski jest nierozerwalnie związane z życiem jej obywateli. Użycie „kiedy” podkreśla, że Polska nie może być martwa, jeżeli jej mieszkańcy są żywi.

WARUNKOWA ZALEŻNOŚĆ

Według Bralczyka, „póki” sugeruje, że istnienie Polski jest uzależnione od dalszego trwania narodu. „To 'póki’ mogłoby oznaczać, że Polska przestaje istnieć, jeżeli nas nie będzie” — tłumaczy. W przeciwieństwie do tego „kiedy” nie odnosi się do upływu czasu, a raczej wyraża silną pewność, że narodowa tożsamość przetrwa tak długo, jak długo żyją jej członkowie.

POLAKAMI STANEMY SIĘ PO PRZEJŚCIU WISŁY I WARTY

W dalszej części hymnu, w wersie: „Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, będziem Polakami”, pojawia się kolejny temat do refleksji. Prof. Bralczyk zauważa, że słowa te mogą sugerować, że przed przekroczeniem rzeki jeszcze nie jesteśmy w pełni Polakami. „Możliwe, że nie jesteśmy nimi jeszcze, a będziemy dopiero po przejściu przez te tereny. Wymagana jest więc pewna terytorialność, abyśmy mogli w pełni identyfikować się jako Polacy” — dodaje.

Warto zatem, abyśmy zwracali uwagę na słowa, które wypowiadamy, zwłaszcza w tak doniosłych momentach, jak śpiewanie hymnu. Użycie odpowiedniej frazy nie tylko podkreśla naszą tożsamość, ale również szanuje dziedzictwo i historię, którą hymn reprezentuje.