Coraz więcej Polaków decyduje się na unieważnienie małżeństwa – powody ujawnia adwokat kościelny

W poniedziałek zadzwoniła do mnie pewna kobieta, pytając, czy istnieje możliwość stwierdzenia nieważności jej małżeństwa. Jak się okazało, jeszcze w piątek miała dwóch narzeczonych, w sobotę z jednym z nich zawarła ślub, a w poniedziałek postanowiła, że woli być z drugim. Takie sytuacje zdarzają się coraz częściej — wspomina adwokat kościelny Michał Poczmański w rozmowie z Onetem.

WZRASZTA LICZBA SPRAW O UNIEWAŻNIENIE MAŁŻEŃSTW

Szymon Piegza, Onet: W marcu w diecezji tarnowskiej rozpatrzono prawie 700 wniosków o stwierdzenie nieważności małżeństwa. To zapewne rekord w skali całego kraju. Skąd ta tendencja wzrostu?

Michał Poczmański: W Kościele katolickim nie ma terminu „rozwód”. Sakrament małżeństwa jest uważany za nierozerwalny. Zgodnie z prawem kanonicznym istnieje jednak procedura stwierdzenia nieważności małżeństwa, a nie rozwodu. Faktycznie, w diecezji tarnowskiej liczba takich spraw wzrosła – zaledwie 120 w 2021 roku do 164 w 2023 roku. W 2022 roku sąd biskupi w Tarnowie wydał 175 orzeczeń, co również jest rekordem.

PORÓWNANIE Z INNYMI REGIONAMI

Nie można jednak powiedzieć, że w całym kraju spraw przybywa w równym tempie. W całej Polsce rocznie wpływa około 5 tysięcy wniosków do sądów kościelnych. Spadek liczby spraw odnotowano podczas pandemii COVID-19, głównie z powodu ograniczonego dostępu do adwokatów kościelnych i sądów diecezjalnych. Temat zyskał większą uwagę mediów, zwłaszcza w kontekście znanych osób.

Przykład Jacka Kurskiego, polityka Zjednoczonej Prawicy, jest przykładem rozgłosu wokół spraw kościelnych. Po ujawnieniu, że za zgodą abp. Jędraszewskiego mógł wziąć drugi ślub w sanktuarium w Łagiewnikach, wiele osób zaczęło pytać o swoje możliwości legalizacji związków.

MITY I NIEPOROZUMIENIA

Interesujący jest też fenomen, że po takim przypadku serwery kancelarii Michała Poczmańskiego zaczęły pękać w szwach. Zgłaszają się klienci, szukając rzetelnych informacji na temat unieważnienia małżeństwa. Wiele osób ma jednak wątpliwości, wynikające z nieprawidłowych pojęć dotyczących nauki Kościoła.

Jedna z sytuacji, którą opisuje Poczmański, dotyczy klientki, której znajomy ksiądz próbował przekonać, że jej działania są sprzeczne z nauką Kościoła. Adwokat wyjaśnił jej jednak, że odwołuje się do przepisów Kodeksu Prawa Kanonicznego, co jest zgodne z nauką Kościoła.

Każdy ma prawo wystąpić do sądu kościelnego, by sprawdzić ważność swojego małżeństwa.

TRUDNOŚCI W POSTĘPOWANIACH

Oczywiście, każda sprawa jest inna. W przypadku osób, które zawierały małżeństwo wiele lat wcześniej, trudnością jest przypomnienie sobie szczegółów z tamtego okresu, co ma kluczowe znaczenie podczas procesów. Świadkowie odgrywają istotną rolę, a ich zeznania są podstawowym materiałem dowodowym.

Inny problem to długość trwania związku. Łatwiej jest rozpatrywać sprawy, gdzie małżeństwo zakończyło się szybko, niż jeśli para miała długie, wspólne życie.

MIT O DZIECIACH

Istnieje także wiele mitów dotyczących dzieci w kontekście nieważności małżeństwa. Ważne jest, by zrozumieć, że stwierdzenie nieważności nie wpływa na status dzieci. Ich sakramenty pozostają ważne bez względu na sytuację rodziców. Przykłady błędnych przekonań pokazują, że nadal panuje w społeczeństwie wiele nieporozumień dotyczących Kościoła i jego nauczania.

CO Z BRAKIEM DZIECI?

Osoby, które przed zawarciem małżeństwa wyraźnie zadeklarowały, że nie chcą mieć dzieci, mogą napotkać trudności przy unieważnieniu małżeństwa. Kościół uznaje bowiem, że należy być otwartym na prokreację, nawet jeśli w rzeczywistości dzieci nie przychodzą na świat.

Niektórzy wiele lat później decydują się na dzieci, jednak często nie jest już to możliwe ze względów biologicznych.

UNIEWAŻNIENIE MAŁŻEŃSTWA A FINANSE

Kwestia finansów związanych z procesem unieważnienia małżeństwa jest istotna. To strona wnosząca skargę ponosi większość kosztów, które wahają się zazwyczaj od 1,5 do 4 tysięcy złotych. Warto jednak pamiętać, że sytuacje mogą się różnić w zależności od diecezji, ich organizacji i regulacji.

Poczmański zwraca uwagę na to, że młodsze pokolenia coraz mniej dojrzale podchodzą do związków, co w prosty sposób przekłada się na najwyższe statystyki rozwodów, które w przypadku małżeństw cywilnych sięgają alarmujących poziomów.

Ślub kościelny często decydują się brać osoby, które na co dzień nie mają nic wspólnego z Kościołem. Gdy brak głębszych uczuć staje się oczywisty, nawet najszybsza decyzja o zawarciu małżeństwa może zakończyć się tragedią. Sakrament często traktowany jest jako coś magicznego, co niekoniecznie oznacza, że w sporej części przypadków przyczyni się on do poprawy jakości życia pary.

Warto się zastanowić, z jakimi oczekiwaniami przystępuje się do tak ważnego kroku, jak małżeństwo, by nie zaśmiecać Kościoła nieprzemyślanymi decyzjami.