Oszustwo i wyłudzenie
Oszustwo, określane jako przestępstwo, polega na wprowadzeniu innej osoby w błąd w celu uzyskania korzyści majątkowej. Może to być realizowane przez manipulację informacjami lub wyzyskiwanie czyjegoś błędu. Osoba pokrzywdzona dokonuje niekorzystnego rozporządzenia mieniem, co prowadzi do zmiany stanu majątkowego.
Kluczowym aspektem jest pojęcie niekorzystności, które nie zawsze wiąże się z bezpośrednią szkodą. Może wystąpić w sytuacji, gdy zmiana stanu majątkowego jest ewidentnie ujemna, np. przez prolongatę długu czy udzielenie kredytu bez zabezpieczenia. Ocena niekorzystności odnosi się do momentu wywołania rozporządzenia, a działania sprawcy po tym czasie nie wpływają na istnienie przestępstwa.
Zamiar przestępcy
Wprowadzenie w błąd polega na tworzeniu fałszywego obrazu rzeczywistości w umyśle pokrzywdzonego. Może to mieć formę nieprawdziwych zapewnień lub zatajenia istotnych informacji. Sprawca, świadomy błędnych przekonań ofiary, nie podejmuje działań, by je skorygować, wyzyskując tym samym jej naiwność.
W przypadku osób, które nie są w stanie świadomie podejmować decyzji (np. z powodu wieku lub stanu psychicznego), również może dochodzić do oszustwa. Celem sprawcy jest zawsze uzyskanie korzyści majątkowej.
Regulacje prawne dotyczące oszustwa
Oszustwo jest penalizowane zarówno w Kodeksie wykroczeń, jak i w Kodeksie cywilnym.
- Kodeks wykroczeń:
- Art. 134: Odpowiedzialność za oszustwo gospodarcze przy sprzedaży lub nabyciu towarów do 100 zł.
- Kodeks cywilny:
- Art. 388: Możliwość żądania zmniejszenia świadczenia w przypadku rażącego wyzysku.
- Art. 405: Obowiązek zwrotu korzyści majątkowej uzyskanej bez podstawy prawnej.
Oszustwa są również regulowane w ustawach dotyczących rynku finansowego, takich jak ustawa o giełdach towarowych czy ustawa o obrocie instrumentami finansowymi, które penalizują m.in.:
- Wprowadzanie w błąd co do ceny instrumentów finansowych.
- Naruszenie zasad uczciwego obrotu.
- Wykorzystywanie informacji poufnych.
Wszystkie te regulacje mają na celu ochronę przed oszustwem oraz zapewnienie przejrzystości w obrocie majątkowym.
