Rerum Novarum – encyklika papieża Leona XIII ogłoszona 15 maja 1891 roku, stanowi kluczowy dokument w rzymskokatolickiej nauce społecznej, będąc odpowiedzią na rosnące wpływy ruchów socjalistycznych wśród robotników. Papież Leon XIII, określany jako „papież robotników”, promował chrześcijańską politykę społeczną, jednocześnie odrzucając socjalizm w wersji marksistowskiej oraz niekontrolowany kapitalizm.
Współpraca Kościoła i Państwa
Podstawową tezą encykliki jest przekonanie o konieczności współpracy Kościoła i państwa w rozwiązywaniu problemów społecznych. Kościół powinien wspierać pojednanie między pracodawcami a pracownikami, przypominając o ich prawach i obowiązkach. Państwo z kolei ma obowiązek chronić pracowników, zapewniając m.in. minimalną płacę i prawo do odpoczynku.
Odrzucenie socjalizmu
Encyklika potępia niepohamowany zysk oraz gospodarczy imperializm, wskazując, że socjalizm jest sprzeczny z nauką Kościoła. Leon XIII ostrzega przed mylnymi porównaniami między chrześcijaństwem a socjalizmem, podkreślając, że prawdziwy katolik nie może być socjalistą. Społeczna odnowa wymaga powrotu do wartości ewangelicznych.
Własność prywatna i jej znaczenie
- Własność jako prawo naturalne: Leon XIII argumentuje, że prawo do własności prywatnej jest naturalnym prawem człowieka, które odróżnia go od zwierząt.
- Własność wspólna a rodzina: Własność wspólna zagraża rodzinie, która powinna mieć prawo do trwałych dóbr, które można dziedziczyć.
- Konsekwencje własności wspólnej: Wprowadzenie własności wspólnej prowadzi do społecznych rozstrójów oraz „równości biedy”, gdzie brak bodźców do pracy skutkuje spadkiem dobrobytu.
Znaczenie encykliki w historii Kościoła
Encyklika została pozytywnie przyjęta w Kościele, wpływając na zmiany w myśleniu o jednostce. Kolejni papieże, tacy jak Pius XI, Pius XII i Jan Paweł II, potwierdzali jej aktualność, podkreślając znaczenie ochrony ludzkiej godności i praw pracowniczych.
Wnioskując, Rerum Novarum jest fundamentem katolickiej etyki społecznej, oferując alternatywę między socjalizmem a liberalizmem, oraz podkreślając znaczenie własności prywatnej dla dobrobytu społeczeństwa.
