33 Dywizja Piechoty
33 Dywizja Piechoty (33 DP) była rezerwową jednostką piechoty Wojska Polskiego II RP, która brała udział w kampanii wrześniowej. Walczyła w składzie Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”, ponosząc znaczne straty podczas przemarszu i walk, w tym w bitwie pod Pułtuskiem oraz pod Włodawą.
Formowanie dywizji
Dywizja została sformowana w dniach 24-27 sierpnia 1939 roku na terenie Okręgu Korpusu Nr III i I, w ramach mobilizacji alarmowej. Powstała na bazie kilku jednostek, w tym Brygady KOP „Grodno” oraz pułku KOP „Wilno”. Organizacja dywizji obejmowała m.in.:
- 133 pułk piechoty – zmobilizowany przez pułk KOP „Wilno”
- 134 pułk piechoty – mobilizowany przez dowództwo brygady KOP „Grodno”
- 135 pułk piechoty – sformowany z Centralnej Szkoły Podoficerów KOP oraz dywizjonu artylerii lekkiej KOP
- Artylerię – zmobilizowaną w Rembertowie
- Kompanię saperów – mobilizowaną przez KOP „Grodno”
- Kawalerię – wystawioną przez szwadron KOP „Olkienniki”
Dywizja skoncentrowała się w rejonie Nowogrodu i Ostrołęki.
Walki w kampanii wrześniowej
Pod dowództwem płk. Tadeusza Zieleniewskiego, 33 DP weszła w skład SGO „Narew”. Początkowo miała ograniczony kontakt z wrogiem, ale 5 września zajęła pozycje obronne nad Narwią. Następnie, po intensywnym ostrzale, oddziały dywizji były zmuszone do odwrotu. 9 września dywizja przeprowadziła kontratak nad Bugiem, jednak musiała się wycofać pod wpływem niemieckiej przewagi.
Ostatecznie, po reorganizacji przez gen. Przedrzymirskiego, 33 DP została połączona z 41 DP, tworząc nową jednostkę liczącą ponad 6000 żołnierzy.
Obsada personalna dowództwa dywizji
- Dowódca dywizji: płk Tadeusz Zieleniewski
- Dowódca piechoty dywizyjnej: płk Stefan Biestek
- Dowódca artylerii dywizyjnej: płk Bolesław Dziubiński
- Szef sztabu: ppłk Władysław Niewiarowski
Organizacja wojenna
33 DP składała się z:
- Piechoty dywizyjnej (133, 134, 135 pułk piechoty)
- Artylerii dywizyjnej (32 pułk artylerii lekkiej)
- Jednostek inżynieryjnych i kawalerii
Uwagi
Dywizja odegrała kluczową rolę w początkowej fazie kampanii wrześniowej, mimo że ostatecznie została zmuszona do odwrotu i reorganizacji.
