Krajowa Rada Sądownictwa
Krajowa Rada Sądownictwa (KRS) jest organem konstytucyjnym, który ma na celu ochronę niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Powstała w 1989 roku, lecz nie jest organem władzy sądowniczej. W skład KRS wchodzą przedstawiciele władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, głównie sędziowie. Uznawana jest za instytucję, która ma budować relacje między władzą sądowniczą a innymi władzami.
Pozycja ustrojowa
KRS pełni istotną rolę w kształtowaniu życia publicznego, w tym w badaniu zgodności przepisów z konstytucją. Jej istnienie ma na celu ograniczenie wpływu innych władz na sądownictwo. Organy o podobnych kompetencjach funkcjonują w różnych krajach europejskich, takich jak Francja czy Włochy, choć w Niemczech i Austrii nie występują.
Historia
KRS została utworzona w 1989 roku na mocy ustawy, która miała zapewnić niezależność sądów. W 1997 roku wprowadzono zapisy dotyczące KRS do polskiej Konstytucji. W kolejnych latach wprowadzano zmiany w ustawach regulujących jej funkcjonowanie, w tym istotne nowelizacje w 2017 i 2018 roku, które wywołały kontrowersje oraz protesty w środowisku prawniczym.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
W 2019 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że sposób wyboru członków KRS przez Sejm zwykłą większością głosów jest zgodny z Konstytucją. Krytycy podnosili jednak, że KRS nie spełnia standardów niezależności, co potwierdziły również wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Obecny skład i działalność
KRS składa się z 25 członków, w tym sędziów, posłów i senatorów. Każdy z członków pełni swoją funkcję przez określony czas. KRS podejmuje uchwały dotyczące m.in. powoływania sędziów, etyki zawodowej oraz spraw dyscyplinarnych. Rada regularnie przedstawia raporty z działalności oraz organizuje szkolenia dla sędziów.
Wyroki ETPC i TSUE
Wiele wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka podkreśla brak niezależności KRS oraz jej wpływ na prawidłowe funkcjonowanie systemu sądownictwa w Polsce. TSUE w 2022 roku oddalił skargę Polski na regulacje dotyczące przestrzegania zasad państwa prawa w kontekście wypłat środków unijnych.
Podsumowanie
Krajowa Rada Sądownictwa odgrywa kluczową rolę w systemie wymiaru sprawiedliwości w Polsce, jednak jej skład i sposób wyboru budzą kontrowersje. W obliczu kryzysu sądownictwa w Polsce oraz krytyki ze strony instytucji europejskich, KRS stoi przed wyzwaniami związanymi z zapewnieniem niezależności i praworządności.
