Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Rzeszowie
Pomnik Czynu Rewolucyjnego, znany również jako Pomnik Walk Rewolucyjnych, to monumentalna rzeźba wykonana z żelbetu, która została odsłonięta w 1974 roku w Rzeszowie, przy rondzie Dmowskiego. Projektantem pomnika jest Marian Konieczny. Obiekt ma wysokość około 38 metrów i jest jednym z niewielu pomników z czasów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, które zachowały swoją pierwotną lokalizację.
Historia
Pomnik został zaprojektowany w kontekście rozwoju Rzeszowa po II wojnie światowej. Inicjatywa jego budowy zrodziła się w 1966 roku, a społeczny komitet budowy, na czele którego stał Władysław Kruczek, wybrał Mariana Koniecznego na autora projektu. Prace budowlane rozpoczęły się w 1971 roku, a pomnik został ukończony w 1974 roku, w czasie uroczystości z okazji Tysiąclecia Państwa Polskiego.
Budowa i koszty
Całkowity koszt budowy pomnika wyniósł około 10,8 miliona złotych, z czego znaczną część sfinansowano ze składek mieszkańców. Prace budowlane obejmowały m.in. wykonanie żelbetowych pali stabilizujących grunt. Monument został wzniesiony przez Rzeszowskie Przedsiębiorstwo Budowlane, a rzeźby wykonano w pracowni Koniecznego w Krakowie.
Opis pomnika
Pomnik składa się z dwóch stylizowanych liści lauru, które symbolizują zwycięstwo. Ozdobiony jest rzeźbami przedstawiającymi robotnika, chłopa i żołnierza, a także boginię zwycięstwa Nike. U podstawy znajdują się marmurowe tablice z inskrypcjami upamiętniającymi bohaterów walk rewolucyjnych.
Kontrowersje i przyszłość
Po transformacji ustrojowej w 1989 roku pomnik stał się miejscem różnych wydarzeń społecznych i politycznych. W ostatnich latach pojawiły się kontrowersje związane z jego ideologiczną wymową. W 2006 roku teren z pomnikiem przekazano zakonowi bernardynów, co wzbudziło obawy o jego przyszłość. W kolejnych latach pojawiły się propozycje jego rozbiórki w związku z ustawą dekomunizacyjną, co spotkało się z protestami mieszkańców.
W 2023 roku pomnik wymagał remontu, a decyzje o jego przyszłości wciąż budzą emocje wśród lokalnej społeczności. Pomnik pozostaje symbolem historycznym, a jego interpretacja i przyszłość są wciąż przedmiotem publicznych dyskusji.
Symbolika i interpretacje
Pomnik, mimo że zaprojektowany jako symbol walk rewolucyjnych, zyskał różnorodne interpretacje. W lokalnej kulturze bywa nazywany „Wielką Cipą”, co wskazuje na ambiwalentne podejście mieszkańców do jego formy i znaczenia. Marian Konieczny, autor pomnika, przyznał, że jego inspiracją była mandorla, co miało na celu zrywanie z tradycyjnymi, fallicznymi konotacjami w sztuce pomnikowej.
Podsumowanie
Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Rzeszowie to nie tylko dzieło sztuki, ale również obiekt budzący kontrowersje i będący świadkiem historii regionu. Jego przyszłość wciąż pozostaje niepewna, a społeczne dyskusje na temat jego znaczenia i miejsca w przestrzeni publicznej są w toku.
