Po inwazji Rosji na Ukrainę, mimo zamkniętych granic, do Polski wciąż wjeżdżali Rosjanie. Uzyskiwali wizy, których przyznanie nie miało żadnej podstawy prawnej. Takie wnioski płyną z raportu Najwyższej Izby Kontroli dotyczącego tzw. afery wizowej, do którego dotarła Interia. Michał Szczerba, były szef komisji śledczej w tej sprawie, podkreśla, że prokuratura powinna rozszerzyć swoje śledztwo o kwestie związane z zagrożeniem dla bezpieczeństwa Polski.
JAK DŁUGO JESZCZE BĘDZIEMY TOLEROWAĆ TAKIE PRAKTYKI?
W latach po rozpoczęciu agresji Putina na Ukrainę wydano 1838 wiz obywatelom Federacji Rosyjskiej. Wizy te przyznawano w ramach programu „Poland. Business Harbour”, co według NIK jest niezgodne z prawem. Kontrolerzy zauważyli, że zasady programu nie zostały nigdy spisane w jakimkolwiek wiążącym dokumencie, co podważa legitymację tego przedsięwzięcia. Raport wskazuje na szereg innych naruszeń w procedurze wydawania wiz.
WINNI SĄ ZBIGNIEW RAU I PIOTR WAWRZYK
Najwyższa Izba Kontroli wskazuje na Piotra Wawrzyka oraz Zbigniewa Raua jako głównych sprawców afera wizowej. Działania lub zaniechania ministra Raua doprowadziły do stworzenia systemu praktycznie niekontrolowanego wydawania wiz, w tym także obywatelom krajów muzułmańskich. W rezultacie, wiza stała się towarem – tanim i łatwo dostępnym. Raport NIK pokazuje też liczne nieprawidłowości w funkcjonowaniu kontroli systemu wizowego w latach 2018-2023.
OPIS BŁĘDÓW I NIEDOROBEK MINISTERSTWA
NIK skupiła się na czterech głównych obszarach: organizacji systemu wizowego, roli ministra spraw zagranicznych, utworzeniu Centrum Decyzji Wizowych oraz przygotowaniach do głosowania za granicą w 2023 roku. Ocena tych działań z wyjątkiem ostatniego obszaru jest druzgocąca dla rządów PiS. Z dokumentów wynika, że minister spraw zagranicznych nie sprawował należytego nadzoru nad działaniami konsularnymi, co prowadziło do licznych nieprawidłowości.
SKALA PROBLEMÓW I BRAK KONTROLI
W latach 2018-2023 złożono ponad 6,5 miliona wniosków wizowych, z czego aż 94% z nich zostało rozpatrzonych pozytywnie. Najwięcej wiz przyznano obywatelom Ukrainy i Białorusi, ale nie zabrakło też Rosjan, którzy otrzymaligrubo ponad 350 tysięcy wiz. Kontrolerzy zwracają uwagę, że brak przejrzystych procedur stworzył pole do nieprawidłowych praktyk i korupcji. Urzędnicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych byli narażeni na wpływy z zewnątrz, co świadczy o głębokim kryzysie w systemie kandydowania.
SKAŻONY PROGRAM „POLAND. BUSINESS HARBOUR”
Program „Poland. Business Harbour” miał na celu ściąganie specjalistów IT do Polski, ale w praktyce okazał się nietransparentny i nie mający podstaw prawnych. NIK oceniła jego wdrożenie negatywnie, wskazując, że przyznawanie wiz przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych przebiegało chaotycznie i bez żadnych formalnych wytycznych.
BEZPRAWIE I KORUPCJA W SYSTEMIE WIZOWYM
W raportach pojawiają się informacje o istnieniu tzw. nietransparentnych mechanizmów, które umożliwiały osobom trzecim wpływanie na wydawanie wiz. Powstały patologie, które zagrażają bezpieczeństwu państwa. Byli pośrednicy, jak firma HR Motives, wykorzystywali swoje koneksje w MSZ dla osiągnięcia zysków, zarabiając na „wspieraniu” procedur wizowych.
PODSUMOWANIE
W świetle raportu, prokuratura została już zaangażowana w badanie spraw afera wizowej. Michał Szczerba nie ma wątpliwości, że działania Najwyższej Izby Kontroli dostarczą dodatkowych argumentów do rozszerzenia postępowania dochodzeniowego. Jak pokazuje raport, Ministerstwo Spraw Zagranicznych w swojej polityce wizowej tolerowało wiele nadużyć, które narażały kraj na poważne niebezpieczeństwo. Wszyscy czekamy na dalszy rozwój wydarzeń, a także na to, czy sprawiedliwość w końcu dosięgnie winnych tej bezprecedensowej sytuacji.
Źródło/foto: Interia
