Egzotoksyny – charakterystyka
Egzotoksyny, znane również jako ektotoksyny, to silne toksyny białkowe, które są wydzielane do środowiska przez żywe komórki bakteryjne. Najczęściej są produkowane przez bakterie Gram-dodatnie, w tym:
- laseczka tężca (Clostridium tetani)
- inne bakterie z rodzaju Clostridium, takie jak C. septicum i C. botulinum
- gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus)
Rzadziej egzotoksyny produkowane są przez bakterie Gram-ujemne, na przykład przez przecinkowca cholery.
Właściwości i działanie egzotoksyn
Egzotoksyny są wrażliwe na wysoką temperaturę i mogą prowadzić do poważnych zatruć przewodu pokarmowego oraz oddziaływać na układ nerwowy. Nawet w niewielkich ilościach (mikrogramowych) mogą być śmiertelne dla ludzi.
Jako antygeny, egzotoksyny mogą wywoływać odpowiedź immunologiczną organizmu. Poddane działaniu formaldehydu, zachowują swoją immunogenność, ale tracą zjadliwość, co jest wykorzystywane w produkcji toksoidów – szczepionek opartych na toksynach.
Porównanie z endotoksynami
Warto zauważyć, że drugim podstawowym rodzajem toksyn bakteryjnych są endotoksyny, które są znacznie mniej szkodliwe niż egzotoksyny.
