W Polsce, w styczniu rozpoczęła się oficjalna kampania wyborcza na urząd prezydenta. Rafał Trzaskowski, przedstawiciel Koalicji Obywatelskiej, zasugerował wprowadzenie ograniczeń w programie 800 plus dla obywateli Ukrainy. Jak twierdzi, świadczenia powinny trafiać do tych, którzy legalnie mieszkają, pracują i płacą podatki w Polsce. Choć na pierwszy rzut oka pomysł wydaje się racjonalny, w rzeczywistości może negatywnie wpłynąć na ukraińskie matki, co podkreśla Tetiana Bakocka na portalu Sestry.
PROJEKT USTAWY I POLITYCZNE POPARCIE
23 stycznia opozycyjna Konfederacja złożyła w Sejmie projekt ustawy, który ma na celu zmianę zasad przyznawania pomocy obywatelom Ukrainy. Ukraiński prawnik Wasyl Ilnycki zwraca uwagę, że ten pomysł zyskał szerokie poparcie wśród wszystkich głównych sił politycznych, które łącznie zajmują 80 proc. miejsc w Sejmie. Rzadko zdarza się, aby politycy bez względu na różnice poglądowe wyrażali jedność w tak kontrowersyjnej sprawie, jak ograniczenia w przyznawaniu świadczeń socjalnych cudzoziemcom z statusu „UKR”.
Kluczowym postulatem nowej ustawy jest, aby dostęp do 800 plus zarezerwowany był jedynie dla tych Ukraińców, którzy legalnie mieszkają w Polsce, pracują i płacą podatki. Z uwagi na nowe regulacje, osoby, które nie będą spełniać tych wymogów, stracą prawo do pobierania tego świadczenia.
REPREZENTACJA UKRAIŃSKICH DZIECI
Stan na 14 stycznia 2025 r. wskazuje, że w Polsce przebywało niemal 400 tys. ukraińskich dzieci poniżej 18. roku życia. Jednak według Aleksandry Gajewskiej, sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, w 2024 roku świadczenie 800 plus przyznano jedynie 209 tys. dzieci. Oznacza to, że znaczna część ukraińskich dzieci, które uciekły przed wojną, wciąż pozostaje bez wsparcia.
Równocześnie, dane opublikowane 23 stycznia 2025 r. wskazują, że 78 proc. ukraińskich uchodźców ma legalne zatrudnienie w Polsce, przy czym Ukraińcy wpłacili do polskiego budżetu w 2023 r. około 15 mld złotych w podatkach i składkach na ubezpieczenie społeczne.
WOBEC WYZWANIA ŻYCIA CODZIENNEGO
Mimo to, wyobcowanie i trudności, z jakimi borykają się ukraińskie matki, są coraz bardziej widoczne. Wiele z nich nie ma odpowiednich warunków do pracy, z uwagi na obowiązki opiekuńcze wobec dzieci. Niektóre z nich zostają w kraju, mimo ostracyzmu, z którym się spotykają, ze względu na swoje pochodzenie.
Marszałek Sejmu Szymon Hołownia zapewnił, że nie będzie traktował ukraińskich matek jako zakładników w nadchodzącej kampanii wyborczej. Warto jednak zauważyć, że wiele z nich boryka się z problemami związanymi z samotnym wychowaniem dzieci, zwłaszcza niepełnosprawnych.
OCZEKIWANIE NA ZMIANY
Pod koniec 2024 roku opublikowałam artykuł dotyczący wyzwań, z jakimi mierzą się uchodźcy wojenni z Ukrainy w Polsce. Przeprowadziłam ponad sto wywiadów z ukraińskimi kobietami, które opowiadały o swoim życiu po wojnie. Wiele z nich wskazało na tak zwany „czynnik milczenia” — gotowość do znoszenia nietolerancji i wykluczenia zawodowego w obawie przed utratą pracy.
Pomoc finansowa, taka jak 800 plus, okazuje się dla wielu z nich niezbędna do przetrwania, a jednak ich sytuacja w nowym kraju jest niewystarczająco rozumiana i podporządkowana politycznym rozgrywkom.
Teraz zastanawiam się, czy w świetle tych trudności tak ważne było inwestowanie w integrację uchodźców przez ostatnie lata, skoro aktualne rozwiązania zdają się zredukować ich do kategorii „wyłudzaczy zasiłków”. Uproszczenia w tej narracji są niebezpieczne i ignorują różnorodność doświadczeń i potrzeb uchodźców, którzy, podobnie jak Polacy, dążą do normalnego życia i stabilności.
Jak zatem w świetle tych realiów można uzasadnić odebranie wsparcia tym, którzy najbardziej go potrzebują?
