Kazimierz Prószyński
Kazimierz Prószyński (1875-1945) był polskim przedsiębiorcą, reżyserem filmowym, inżynierem oraz wynalazcą, uznawanym za pioniera kinematografii. Jego najważniejsze wynalazki obejmowały system do równomiernego przesuwu taśmy filmowej, obturator eliminujący migotanie obrazu, oraz aeroskop – pierwszą ręczną kamerę filmową z automatycznym napędem.
Rodzina
Prószyński urodził się w Warszawie w rodzinie o tradycjach edukacyjnych. Jego dziadek był zesłany na Syberię, a ojciec, Konrad Prószyński, był twórcą elementarza języka polskiego. Kazimierz ożenił się z Angielką Dorothy Abrey, z którą miał dwoje dzieci. Po wojnie jego syn wyemigrował do USA.
Życiorys
Kazimierz Prószyński ukończył gimnazjum w Warszawie, a następnie studiował na politechnice w Liège, gdzie skonstruował swój pierwszy aparat filmowy – pleograf. Po powrocie do Polski założył w 1901 roku wytwórnię filmową Towarzystwo Udziałowe Pleograf.
W latach 1902-1903 Prószyński kręcił krótkie filmy dokumentalne i fabularne, a w 1907 roku rozpoczął prace nad aeroskopem. Po I wojnie światowej osiedlił się w USA, gdzie prowadził własną wytwórnię kamer. Po powrocie do Polski w 1919 roku dążył do produkcji aparatów kinematograficznych.
Podczas II wojny światowej angażował się w działalność konspiracyjną i zginął w obozie Mauthausen-Gusen.
Wynalazki
- Pleograf – aparat do rejestracji i projekcji filmów (1894).
- Aeroskop – pierwsza ręczna kamera filmowa o napędzie automatycznym (1908).
- Obturator – eliminujący migotanie obrazu (1902).
- Kinofon – system synchronizacji dźwięku z obrazem (1907).
- Oko – tania ręczna kamera filmowa (1912).
Działalność filmowa
Od 1895 roku Prószyński realizował filmy demonstrujące możliwości swoich aparatów. Był współtwórcą pierwszej polskiej wytwórni filmowej. Jego wkład w rozwój kinematografii został doceniony, a Prószyński znalazł się w plebiscycie Polak Wszech Czasów.
