Pojęcie fin de siècle
Termin fin de siècle, co dosłownie oznacza „koniec wieku”, odnosi się do schyłku XIX wieku i jest związany z dekadentyzmem oraz jego reakcjami w różnych dziedzinach życia na początku XX wieku. Nazwa została zaczerpnięta z francuskiej komedii z 1888 roku, a w polskiej literaturze po raz pierwszy użyta przez Gabrielę Zapolską w 1894 roku. W tym okresie dominowało przekonanie o upadku kultury, co znalazło odzwierciedlenie w myśli filozoficznej, szczególnie u Arthura Schopenhauera, który opisywał ludzkie cierpienie i zalecał ucieczkę w niebyt.
Fin de siècle w literaturze
W literaturze końca XIX wieku kluczowymi zjawiskami były dekadentyzm i symbolizm. Dekadentyzm, po raz pierwszy nazwany przez Paula Verlaina, ukazywał atmosferę schyłkowości, porównując ją do upadku cesarstwa rzymskiego. Twórcy opisywali nihilizm i moralne degeneracje, które były skutkiem oświecenia i naturalizmu.
Fin de siècle w sztukach wizualnych
W malarstwie i rzeźbie artyści reagowali na dominującą rzeczywistość poprzez estetyzm oraz poszukiwanie mocy życia. Kluczowe dla epoki były nurty takie jak fowizm i ekspresjonizm. Fowizm wykorzystywał intensywne kolory do wyrażenia radości, natomiast ekspresjonizm koncentrował się na wewnętrznym cierpieniu człowieka, poszukując uniwersalnych prawd.
Kluczowe cechy epoki fin de siècle
- Dekadentyzm i symbolizm jako dominujące nurty literackie.
- Pesymistyczna ocena stanu kultury i jej moralnej degeneracji.
- Estetyzm w malarstwie i rzeźbie, jako odpowiedź na społeczne uwarunkowania.
- Poszukiwanie wewnętrznej wolności i indywidualnej ekspresji w sztuce.
- Eksperymenty artystyczne, które zapowiadały awangardowość XX wieku.
Epoka fin de siècle stanowi ważny punkt odniesienia w historii sztuki i literatury, ukazując przejawy kryzysu kulturowego oraz poszukiwania nowych form wyrazu w obliczu zmieniającego się świata.
