Łajs – Charakterystyka Wsi
Łajs (niem. Layß) to wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda. W latach 1975–1998 miejscowość była częścią województwa olsztyńskiego. Wieś znajduje się na obszarze dawnej Galindii i graniczy z Ziemią Sasinów.
Nazwa „Łajs” pochodzi od pruskiego słowa lauks, oznaczającego osadę lub pole. Wokół wsi przebiegała historyczna granica między Warmią a Mazurami, a obecnie jest to osada turystyczna z pensjonatem oraz gospodarstwami agroturystycznymi. W dawnym budynku szkoły znajduje się aktualnie pensjonat, a na skraju wsi znajduje się cmentarz ewangelicki oraz grób dwóch rosyjskich żołnierzy z I wojny światowej.
Szlaki Turystyczne
Łajs oferuje różnorodne trasy turystyczne:
- Rowerowa trasa czerwona: Olsztyn, Szczęsne, Klewki, Kaborno, Nowa Wieś, Łajs, Małszewo
- Piesza trasa niebieska wokół jeziora Kośno
- Szlak spacerowy wokół obszarów bobrowych
- Szlak kajakowy do Olsztyna przez jezioro Kośno
Wieś graniczy z Rezerwatem Jezioro Kośno oraz licznymi jeziorami i strumieniami, co sprzyja rozwojowi lokalnej fauny, w tym jeleniów i bobrów.
Historia
Wieś została założona w 1708 roku przez sołtysa Macieja Urbańskiego. W 1756 roku mieszkał tu sołtys, karczmarz oraz jeden chłop. W XIX wieku powstał cmentarz ewangelicki, a w 1928 roku wieś liczyła 234 mieszkańców. Szkoła została wybudowana w 1905 roku, a przedszkole w 1939 roku.
W 1954 roku Łajs włączono do powiatu olsztyńskiego. W 2004 roku, w ramach projektu „Granica jedności”, odtworzono historyczną granicę między Warmią a Mazurami, organizując wydarzenia kulturalne oraz stawiając pamiątkowe tablice i krzyż, przy którym odbywają się uroczystości religijne w sezonie letnim.
