Lisków
Lisków to wieś w województwie wielkopolskim, w powiecie kaliskim, będąca siedzibą gminy Lisków. Miejscowość uzyskała lokację miejską przed 1458 rokiem, jednak została zdegradowana przed 1600. Do 1954 roku była siedzibą gminy Strzałków, a w latach 1954–1972 gromady Lisków.
Historia
Udokumentowane istnienie Liskowa sięga 1293 roku. Wieś była własnością arcybiskupów gnieźnieńskich do XVI wieku, a następnie przekazana jezuitom. W 1458 roku Lisków wysłał czterech pieszych na pomoc oblężonej załodze zamku w Malborku. Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku, miejscowość przeszła w ręce różnych rodzin ziemiańskich. W XX wieku Lisków był wzorową wsią spółdzielczą, z inicjatywami ks. Wacława Blizińskiego, który przyczynił się do rozwoju społecznego i materialnego wsi.
Organizacje gospodarcze
W latach 1902–1910 w Liskowie powstało wiele organizacji i przedsiębiorstw, w tym:
- Spółka Rolniczo-Handlowa „Gospodarz” (1902), przekształcona później w Spółdzielnię Rolniczo-Handlową.
- Kasa Drobnego Kredytu (1904), później Kasa Stefczyka.
- Kółko rolnicze (1906).
- Spółdzielnia Mleczarska (1910), która prowadziła szkolenia dla rolników.
Infrastruktura społeczna i zdrowotna
W 1910 roku w Liskowie powstała łaźnia i pralnia. Po wojnie polsko-bolszewickiej zorganizowano sierociniec dla dzieci osieroconych wskutek konfliktu. W 1929 roku we wsi pracowało dwóch lekarzy i dentysta, a także ośrodek zdrowia. Rozwój infrastruktury obejmował utwardzone ulice, wodociągi, kanalizację oraz elektryfikację.
Oświata i kultura
W latach 1905–1907 otwarto nielegalne szkoły, gdzie nauczano języka polskiego oraz historii. Poziom analfabetyzmu spadł z 87% w 1900 do 27% w 1914 roku. W 1913 roku powstała szkoła rolnicza, a w 1921 roku gimnazjum przekształcone w Seminarium Nauczycielskie. W latach 1927–1939 wydawano gazetę „Liskowianin”.
Demografia
W 1827 roku w Liskowie było 64 budynków mieszkalnych i 448 mieszkańców, a w 1929 roku liczba ta wzrosła do 864 mieszkańców.
Bibliografia
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom V, Warszawa 1884.
- Księga Adresowa Polski. 1930.
- Małecka T., „Encyklopedia historyczno-gospodarcza Polski do 1945 r.”, Warszawa 1981.
- Tomasz Kaźmierczak, „Zmiana w społeczności lokalnej”, Warszawa 2007.
