W opowiadaniu Mrożka, Lucuś pisał na śniegu w ustronnym miejscu hasło „Generał Franco wam pokaże”. W przeciągu lat, bardziej postępowa część społeczeństwa kontynuowała tę tradycję, tworząc napisy takie jak „Bruksela wam pokaże”. Obecnie, prawica przekształca te przesłania w „Prezydent Trump wam pokaże”. Unia Europejska to kolektywny byt, w którym Polska uczestniczy i ma możliwość (o ile potrafi, co nie jest łatwe) dążyć do wspólnego zarządzania. Z kolei Ameryka pod rządami Trumpa to mocarstwo kierujące się egoizmem, które postrzega swoich zwolenników jako lobbystów oraz źródło korzyści.
Dwa Oblicza Suwerenności
W Polsce od lat obserwuje się dwa różne obozy w podejściu do suwerenności. Pierwszy z nich, utożsamiany z PiS-em, stawiał na absolutną suwerenność. Drugi, często krytykowany przez prawicę za „rezygnację z suwerenności”, koncentrował się na wzmocnieniu Unii Europejskiej.
Prawica często jednak przymykała oko na swoje zasady suwerenności, kiedy chodziło o sympatyzowanie z Ameryką, szczególnie przy prawicowych prezydentach. W przypadku, gdy w USA wygrywał kandydat z opozycji, to nawet Ameryka stawała się dla tej prawicy „przedłużeniem eurokołchozu”.
Przemiany w Obrazach
Stronnictwo suwerenności ograniczonej, związane z rzeczywistym potencjałem Polski – terytorialnym, ekonomicznym oraz instytucjonalnym – dążyło do zacieśnienia więzów z Unią. Mimo wszystko, i to obozowi zdarzały się głupsze skrzydła, które nawiązywały do błędnych strategii.
W obu obozach istniały zarówno mądrzejsze, jak i mniej rozgarnięte frakcje. Czasami bardziej roztropni przedstawiciele obozów współpracowali, chociaż musieli to ukrywać, a mniej rozumni toczyli zajadłe polemiki publiczne.
Perspektywy Unii i Suwerenności
Mądrzejsze skrzydło obozu suwerennościowego było świadome, że Polsce potrzebne są sojusze i wsparcie. Głupsze natomiast ideologicznie wspierało Amerykę, by dokuczyć „postępowcom” w kraju. Mądrzejsza część obozu prounijnego natomiast dostrzegała w Unii narzędzie do poprawy dobrobytu i bezpieczeństwa Polaków, pod warunkiem, że Unia sama nie zagubi się w ideologicznych sporach.
Jednak mniej rozumne skrzydło tego obozu wierzyło, że przystąpienie do Unii to koniec historii i polityki, traktując ją jako narzędzie do zwalczania „rodzimej reakcji”. W miarę narastającego kryzysu w Polsce, niektóre jego najbardziej skrajne elementy wzywały do „Bruksela wam zaraz pokaże!!!”, co tylko pogarszało postrzeganie Unii przez społeczeństwo.
Globalizacja i Jej Wyzwania
W kontekście otwartej globalizacji, koncepcja „średniego potencjału” przestała być sensowna. Europa składająca się z pokłóconych narodów staje się łatwym celem dla globalizacji. Tylko współpraca na polu gospodarczym i militarnym może zapewnić przetrwanie europejskim wartościom, umożliwiając bliższe związki z Ameryką, o ile obie strony omijają wzajemne ideologiczne skrajności.
Sojusz z Ameryką oraz przynależność do Unii Europejskiej winny służyć jako wsparcie dla polskiej suwerenności, dobrobytu i bezpieczeństwa w obliczu wyzwań ze strony Chin, Rosji Putina oraz światowego islamu. Tego rodzaju strategia powinna jednoczyć różne partie oraz ideowe nurt w Polsce.
Potrzeba Nowych Strategii
Jednak historia nie uczy, a część polskiej elity, pomimo tragicznych konsekwencji dawnych strategii, wciąż je powtarza. Jakie można wyciągnąć wnioski? Czy mamy liczyć na całkowicie nowy „okrągły stół”? Osobiście nie widzę realnych możliwości poprawy. Sądzę, że jedyną drogą do przetrwania jest odbudowanie nieformalnych kontaktów politycznych, zarówno z Waszyngtonem, jak i Brukselą.
Przesunięcie polityki zagranicznej z logiki wewnętrznych sporów jest ostatnią szansą na ocalenie ograniczonej suwerenności Polski. Alternatywą mogą być obcy ambasadorowie zarządzający naszą polityką, a my, politycy czy liderzy, stajemy się bezsilnymi lobbystami. W tej sytuacji czas na głębszą refleksję nad miejscem Polski w globalnym kontekście.
Cezary Michalski
Źródło/foto: Interia
