Traktat międzyamerykański o pomocy wzajemnej
Traktat międzyamerykański o pomocy wzajemnej, znany jako Pakt Rio lub TIAR, został podpisany 2 września 1947 roku w Rio de Janeiro przez przedstawicieli 21 państw. Wejście w życie nastąpiło 3 grudnia 1948 roku. Dokument został spisany w czterech językach: angielskim, francuskim, portugalskim i hiszpańskim, a depozytariuszem jest rząd Brazylii. Traktat jest pierwszym filarem systemu międzyamerykańskiego, podkreślając dominację wpływów amerykańskich w Ameryce Łacińskiej.
Zawartość traktatu
Traktat definiuje zasady wzajemnej pomocy w przypadku agresji zbrojnej oraz innych rodzajów zagrożeń.
Podstawowe cechy traktatu
- Atak zbrojny na jedno państwo jest uznawany za atak na wszystkie państwa amerykańskie.
- Każda strona zobowiązuje się do pomocy zaatakowanemu państwu, nawiązując do art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych.
- Terytorium objęte traktatem przekracza granice państw członkowskich.
- Nie ustanawia sił zbrojnych ani instytucjonalnych organizacji.
Typy zagrożeń uwzględnione w traktacie
- Atak zbrojny.
- Agresja nie będąca aktem zbrojnym.
- Konflikty pozakontynentalne lub te występujące na kontynencie.
- Zagrożenie pokoju w Ameryce.
Typy sankcji uwzględnione w traktacie
- Odwołanie szefów misji dyplomatycznych.
- Zerwanie stosunków dyplomatycznych lub konsularnych z agresorem.
- Zaprzestanie stosunków gospodarczych z agresorem.
- Przerwanie komunikacji z agresorem.
- Użycie sił zbrojnych przeciwko agresorowi.
Znaczenie
Do lat 60. XX wieku traktat był istotnym narzędziem w rozwiązywaniu konfliktów w Ameryce, jednak po interwencji USA w Dominikanie zaczęto postulować jego modyfikację. W 1973 roku powołano specjalną komisję, która miała przygotować zmiany w tekście paktu. Protokół Reform przyjęto w 1975 roku na konferencji w San José, lecz nie uzyskał on wymaganej ratyfikacji, co świadczy o kryzysie systemu międzyamerykańskiego.
