Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych to traktat uchwalony przez ONZ 16 grudnia 1966 roku, który wszedł w życie 23 marca 1976 roku. Obok Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, Pakt ten zapewnia podstawowe prawa człowieka oraz zobowiązania państw wobec swoich obywateli. Pakt jest wiążący prawnie i został otwarty do ratyfikacji przez państwa, które zobowiązały się do przestrzegania jego postanowień. Zawiera pięć części, w tym ustanowienie Komitetu Praw Człowieka, który monitoruje przestrzeganie Paktu. Do 2024 roku Pakt ratyfikowały 173 państwa, w tym Polska, która dołączyła 18 marca 1977 roku.
Prawa zapewnione w Pakcie
Pakt zawiera kluczowe prawa obywatelskie i polityczne, podzielone na trzy części:
- Część I – Prawo do samostanowienia i korzystania z bogactw naturalnych.
- Część II – Zobowiązania państw do zapewnienia równych praw obywatelskich i politycznych oraz do unikania dyskryminacji.
- Część III – Zakaz dyskryminacji, prawo do życia, wolność osobista, ochrona prywatności, prawo do zgromadzeń, ochrona mniejszości, i inne podstawowe prawa.
Komitet Praw Człowieka
Komitet Praw Człowieka został powołany przez Pakt, aby monitorować jego wdrażanie. Nie ma jednak możliwości składania skarg przez obywateli, dopóki państwo nie ratyfikuje Pierwszego Protokołu Fakultatywnego. Komitet może jedynie oceniać sytuacje i domagać się od państw zaprzestania naruszeń, ale nie ma mocy wydawania wiążących wyroków.
Pierwszy Protokół Fakultatywny
Pierwszy Protokół Fakultatywny został uchwalony 16 grudnia 1966 roku i wszedł w życie 23 marca 1976 roku. Umożliwia obywatelom składanie skarg na swoje państwa w przypadku naruszenia ich praw. Do 2024 roku ratyfikowało go 116 państw, w tym Polska, która przystąpiła 7 listopada 1991 roku.
Drugi Protokół Fakultatywny
Drugi Protokół Fakultatywny, uchwalony 15 grudnia 1989 roku, zakazuje stosowania kary śmierci. Wszedł w życie 11 lipca 1991 roku i do 2024 roku ratyfikowało go 90 państw. Polska ratyfikowała go 4 kwietnia 2014 roku. Protokół dopuszcza możliwość uchwały kary śmierci jedynie w czasie wojny.
Etapy ratyfikacji przez Polskę
- 21 marca 2000 – podpisanie protokołu
- 26 lipca 2013 – ustawa o ratyfikacji
- 4 kwietnia 2014 – ratyfikacja przez Prezydenta RP
- 25 lipca 2014 – dzień wejścia w życie w Polsce
