Unizm – Wprowadzenie
Unizm to nurt abstrakcji, który został w Polsce zainicjowany przez Władysława Strzemińskiego. Jego idee zostały przedstawione w publikacji Unizm w malarstwie (1928) oraz w artykułach w kwartalniku Forma. Nazwa „unizm” pochodzi od łacińskiego słowa unio, oznaczającego 'zjednoczenie’.
Podstawowe założenia unizmu
Strzemiński rozwijał swoje poglądy w kontekście ówczesnych kierunków plastycznych, które odchodziły od przedstawiania scen życia na rzecz czystej plastyki. Kluczowym celem unizmu było oddziaływanie na widza poprzez:
- kolor
- kształt
- podział płaszczyzny obrazu
W unizmie dążyło się do jednolitości obrazu, w którym elementy plastyczne harmonijnie współistniały, unikając kontrastów. Strzemiński odrzucał dualistyczne podejście do obrazu, które opierało się na sprzecznych kontrastach.
Prace Strzemińskiego
Strzemiński stworzył około 10 obrazów unistycznych, z których dwie ostatnie kompozycje były jednokolorowe, a jedynie faktura nadawała im charakter obrazu. Po osiągnięciu tego etapu Strzemiński przestał malować unistycznie i zwrócił się ku malarstwu pejzażowemu.
Innymi artystami związanymi z unizmem byli Julian Lewin, Samuel Szczekacz oraz Stefan Wegner.
Unizm w innych dziedzinach sztuki
Unizm zainspirował również twórców w innych dziedzinach. Kompozytor Zygmunt Krauze dążył do przetłumaczenia teorii Strzemińskiego na język muzyczny, podczas gdy poeta Julian Przyboś starał się wprowadzić unistyczne założenia do swojej poezji, poszukując unikalnego rytmu dla każdego poematu.
Podsumowanie
Unizm, jako nurt abstrakcji, znacząco wpłynął na sztukę w Polsce, łącząc różne dziedziny kreatywności i inspirowując kolejne pokolenia artystów.
