Pyteasz z Massalii

Pyteasz z Massalii

Pyteasz z Massalii (ok. 350 p.n.e. – 285 p.n.e.) był greckim podróżnikiem i geografem, który jako pierwszy wyznaczył szerokość geograficzną Marsylii z niezwykłą precyzją. Jego badania obejmowały również pływy morskie, które powiązał z położeniem Księżyca. W 325 roku p.n.e. napisał dzieło „O Oceanie” (Perí Okeanu), w którym opisał wybrzeża Brytanii oraz północnej Europy.

Dzieło odkrywcze

Około 310 roku p.n.e. Pyteasz wyruszył w odważną podróż na północ, ignorując obawy związane z opowieściami o niebezpieczeństwach dla żeglarzy. Jego trasa prowadziła przez wody Oceanu Atlantyckiego, wzdłuż wybrzeży Portugalii, Hiszpanii i Francji, aż do Brytanii, Irlandii i Wysp Szetlandzkich. Istnieją przypuszczenia, że dotarł także do Islandii, co może odpowiadać legendarnemu Ultima Thule.

Pyteasz jako pierwszy opisał zamarznięte morze, które jego zdaniem nie różniło się od lądu ani powietrza. Jego obserwacje zostały później interpretowane jako opis kaszy lodowej. Jego statek mierzył około 45 m długości, 7,6 m szerokości i miał załogę liczącą 50-60 wioślarzy oraz 16-20 marynarzy.

Długotrwały wpływ

Relacje Pyteasza były tak niezwykłe, że wielu starożytnych autorów, w tym Strabon, wątpiło w ich prawdziwość. Niektórzy badacze sugerują, że mógł dotrzeć do Bałtyku, a nawet ujścia Wisły, co oparto na jego relacji o wyspie Abalus, znanej z bursztynu.

Fragmenty jego dzieła „O Oceanie” przetrwały do dziś, a jego postać inspiruje artystów, w tym Grzegorza Turnaua, który napisał piosenkę „Ultima Thule”. Pyteasz pozostaje ważną postacią w historii geografii i eksploracji.