Konfederacja tarnogrodzka

Konfederacja Tarnogrodzka

Konfederacja tarnogrodzka to związek szlachty, który powstał 26 listopada 1715 roku w Tarnogrodzie w odpowiedzi na stacjonowanie wojsk saskich w Polsce i działania króla Augusta II Mocnego. Po zakończeniu nieudanych rokowań w Rawie, mediację podjął car Piotr I. Konflikt zakończył się traktatem warszawskim w 1716 roku, zatwierdzonym na sejmie niemym w 1717 roku, co zapoczątkowało 15-letni okres pokoju.

Geneza

W 1710 roku, w związku z zagrożeniem ze strony Turcji i Szwecji, do Rzeczypospolitej wprowadzono wojska saskie. Utrzymanie 26 tys. żołnierzy spadło na szlachtę, co prowadziło do naruszenia ich praw. Obciążenie finansowe oraz brutalne działania wojsk saskich wywołały protesty szlacheckie, które przerodziły się w zbrojny opór. W 1714 roku szlachta zawiązała konfederacje wojewódzkie, domagając się mediacji cara Piotra I.

Przebieg

Pierwsze starcie miało miejsce 8 października 1715 roku pod Radogoszczą, gdzie konfederaci pokonali saski regiment. 26 listopada 1715 roku zawiązano konfederację generalną z marszałkiem Stanisławem Ledóchowskim na czele. Celem było usunięcie wojsk saskich z Polski. W kolejnych miesiącach konfederaci odnosili sukcesy w bitwach, zdobywając m.in. Poznań i pokonując Sasów w bitwie pod Lesznem.

Rokowania pokojowe rozpoczęły się w czerwcu 1716 roku, jednak zerwano je po kluczowej bitwie pod Kowalewem 5 października 1716 roku, co doprowadziło do nowych negocjacji.

Skutki

Traktat warszawski, podpisany 3 listopada 1716 roku, wprowadził szereg reform:

Reforma skarbowo-wojskowa z ustaloną nową taryfą dóbr.
Określenie kompetencji urzędów, ograniczając prerogatywy hetmanów i kanclerzy.
Wycofanie wojsk saskich z Rzeczypospolitej, z wyjątkiem gwardii królewskiej.
Zakaz ingerencji saskich ministrów w sprawy polskie.
Reforma sejmików, które utraciły prawo do nakładania podatków i zaciągania wojsk.

Pojawienie się cara Piotra I jako mediatora miało na celu stabilizację sytuacji, a jego wojska wycofano w 1719 roku.