Replisom – Aparat Replikacyjny DNA
Replisom, znany także jako prymosom, to kompleks białkowy odpowiedzialny za inicjację i kontynuację replikacji DNA. Jego główną funkcją jest rozwijanie widełek replikacyjnych, co umożliwia kopiowanie materiału genetycznego.
Skład Replisomu
Replisom składa się z wielu białek, w tym:
- Polimeraza DNA III
- Prymaza
- Inicjatorowe białko DnaA
- Białko DnaB (helikaza)
- Białko DnaC
Replisom działa z prędkością kilkuset par zasad na sekundę, osiągając efektywną szybkość replikacji do 1000 pz/s. W komórkach eukariotycznych proces ten zachodzi znacznie wolniej i jest uzależniony od fazy rozwojowej komórki.
Modelowy Replisom Bakteriofaga T7
Jednym z przykładów replisomu jest czterobiałkowy układ replikacyjny bakteriofaga T7, który składa się z trzech białek wirusowych i jednego bakteryjnego. T7 koduje następujące białka:
- gp5 – funkcjonujące jako polimeraza DNA (80 kDa)
- gp4 – działająca jako helikaza i prymaza (63 kDa)
- gp2.5 – białko wiążące ssDNA
Białko gp5, w połączeniu z tioredoksyną, może łączyć do tysiąca nukleotydów z prędkością 300 kb/s, zanim oddzieli się od matrycy DNA.
Polimeraza III z Pałeczki Okrężnicy
Polimeraza DNA III z pałeczki okrężnicy, będąca holoenzymem, składa się z dziesięciu jednostek. Największa z nich ma masę 130 kDa, a najmniejsza około 8,6 kDa. Te białka tworzą cztery kompleksy, które razem tworzą replisom o masie 900 kDa. Pełna konfiguracja replisomu wymaga obecności DNA.
Podsumowanie
Replisom jest kluczowym elementem w procesie replikacji DNA, składającym się z wielu białek. Jego zrozumienie jest istotne dla badań nad mechanizmami replikacji genów oraz funkcjonowaniem komórek.
