Roe v. Wade: Kluczowa Sprawa w Historii Aborcji w USA
Sprawa Roe v. Wade rozpatrzona przez Sąd Najwyższy USA w 1973 roku, uznała aborcję za legalną na terenie całego kraju, jednak z możliwością wprowadzenia regulacji przez stany w drugim i trzecim trymestrze ciąży. Wyrok oparty był na prawie do prywatności i wolności, gwarantowanym przez 14. poprawkę do konstytucji.
Historia przypadku
W 1969 roku, 21-letnia Norma McCorvey, będąca w ciąży, nie mogła uzyskać legalnej aborcji w Teksasie, gdzie prawo zezwalało na zabieg jedynie w przypadku zagrożenia życia matki. Po nieudanych próbach i kontaktach z prawnikami, McCorvey postanowiła wystąpić do sądu.
Przebieg procesu
Sąd Okręgowy
W marcu 1970 roku, Norma McCorvey, pod pseudonimem „Jane Roe”, złożyła pozew przeciwko prokuratorowi Henry’emu Wade’owi, argumentując, że teksańskie przepisy dotyczące aborcji są niezgodne z konstytucją. Sąd Okręgowy odrzucił jej pozew, co skłoniło ją do apelacji do Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy
22 stycznia 1973 roku Sąd Najwyższy wydał wyrok, który obalił antyaborcyjne prawo stanu Teksas. Sąd podkreślił, że prawo do prywatności obejmuje również decyzje dotyczące aborcji, ale z zastrzeżeniem interesu państwowego. Wyrok ustalił, że:
- Aborcja jest całkowicie dozwolona w pierwszych trzech miesiącach ciąży.
- Można wprowadzać regulacje w kolejnych trzech miesiącach.
- W ostatnich trzech miesiącach stany mogą zakazać aborcji.
Konsekwencje wyroku
Po wyroku liczba legalnych aborcji wzrosła, a liczba zgonów kobiet z powodu powikłań po nielegalnych aborcjach spadła. Mimo to, Norma McCorvey w późniejszych latach twierdziła, że jej publiczne zmiany stanowiska na temat aborcji były podyktowane motywami finansowymi, a nie osobistymi przekonaniami.
Ograniczenia po wyroku
Już w 1970 roku wprowadzono ograniczenia dotyczące finansowania aborcji z funduszy federalnych. Stany zaczęły wprowadzać różne przepisy ograniczające dostęp do aborcji, takie jak wymóg zgody rodziców, zgody współmałżonka czy zakaz przeprowadzania zabiegów w klinikach.
Uchylenie wyroku
24 czerwca 2022 roku, w wyniku sprawy Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization, Sąd Najwyższy unieważnił wyrok Roe v. Wade, przywracając decyzje dotyczące legalności aborcji na poziom stanowy. Sąd stwierdził, że wcześniejsze decyzje były błędne.
Wyniki głosowania w Sądzie Najwyższym
Większość
- Samuel Alito
- Clarence Thomas
- Neil Gorsuch
- Brett Kavanaugh
- Amy Coney Barrett
Mniejszość
- Stephen Breyer
- Sonia Sotomayor
- Elena Kagan
Pozostali
- John Roberts (zdanie odrębne)
Sprawa Roe v. Wade oraz jej późniejsze uchwały miały fundamentalne znaczenie dla praw reprodukcyjnych w Stanach Zjednoczonych, kształtując debatę na temat aborcji przez dekady.
