Jan Peucker – Postać historyczna
Jan Peucker, urodzony 14 kwietnia 1824 roku w Kurlandii, był oficerem rosyjskim. Zmarł 7 kwietnia 1861 roku w Warszawie, popełniając samobójstwo w obliczu zbliżającej się manifestacji, w której mieszkańcy Warszawy protestowali przeciwko rozwiązaniu Towarzystwa Rolniczego.
Życiorys
Peucker, syn Teodora, pełnił funkcję podpułkownika w Zarządzie Kwatermistrzostwa Wojsk Rosyjskich. Jako oficer o wysokiej randze był świadomy planów użycia wojska przeciwko manifestującym mieszkańcom Warszawy. 7 kwietnia 1861 roku manifestacja rozpoczęła się spod siedziby zlikwidowanego Towarzystwa Rolniczego, kierując się do placu Zamkowego.
Nie chcąc brać udziału w potencjalnej masakrze cywilów, Peucker zastrzelił się na terenie Zamku Warszawskiego. Jego czyn zaskoczył namiestnika Gorczakowa, który nakazał wycofanie wojsk, co pozwoliło uczestnikom manifestacji spokojnie opuścić plac, unikając ofiar.
Dziedzictwo
Samobójstwo Peuckera uczyniło go bohaterem w oczach warszawiaków. Jego postawę wspominał Oskar Awejde, podkreślając, że wydarzenia te wzbudziły nadzieję zarówno w społeczeństwie polskim, jak i w narodzie rosyjskim na wyzwolenie spod carskiego ucisku. W pamięci o Peuckerze zaznaczył się również rosyjski rewolucjonista Aleksander Hercen, który oczekiwał innej formy protestu.
Jan Peucker został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie, gdzie jego grób stał się miejscem pielgrzymek. W trakcie pogrzebu kupca Edwarda Koelichena, grób Peuckera został udekorowany kwiatami, co skłoniło władze do ograniczenia uczestnictwa w uroczystościach pogrzebowych wyłącznie do rodzin zmarłych. W celu uhonorowania jego pamięci, w Warszawie wybito srebrny medal z nazwiskiem Peuckera i napisem „Za cnotliwy czyn”.
Bibliografia
- Eugeniusz Szulc, Jan Peucker, w: Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Warszawie. Zmarli i ich rodziny, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1989.
- Jan Szturc, Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI-XX w., Ośrodek Wydawniczy „Augustana”, Bielsko-Biała 1998.
