Panatenaje
Panatenaje (gr. Panathḗnaia) to starożytne ateńskie święto upamiętniające narodziny bogini Ateny, obchodzone w miesiącu hekatombaion. Uroczystość ta, początkowo o charakterze chłopskim, została w VI wieku p.n.e. przekształcona przez Pizystrata w główną ateńską celebrację. Obchody dzieliły się na Małe Panatenaje, które odbywały się co roku, oraz Wielkie Panatenaje, obchodzone co cztery lata, w trzecim roku każdej olimpiady.
Małe Panatenaje
Małe Panatenaje były jednodniowym świętem. W trakcie jego trwania posągom Ateny zakładano nowe szaty zwane peplos oraz składano ofiary Atenie Polias, Higiei i Nike. Uroczystości uświetniały także konkursy taneczne.
Wielkie Panatenaje
Wielkie Panatenaje stanowiły najważniejsze święto w Atenach. Rozpoczynały się całonocnym czuwaniem, po którym następnego ranka młodzieńcy z pochodniami biegli z gaju na szczyt Akropolu. Procesja, w której brała udział cała społeczność, wyruszała spod Bramy Dipylońskiej w Keramejkos w kierunku Partenonu. Tam składano bogate ofiary, a posągowi Ateny zakładano peplos, szyte przez dziewczęta z zamożnych rodzin i niesione na maszcie w kształcie statku. Peplos wykonany był z żółtej wełny zdobionej wzorami z gigantomachii.
Obchody obejmowały także wyścigi rydwanów, gonitwy koni, zawody lekkoatletyczne oraz konkursy muzyczne, trwające kilka dni. Zwycięzcy otrzymywali amfory z oliwą ze świętych gajów oliwnych, znane jako amfory panatenajskie. W programie znalazł się również taniec nagich mężczyzn, symbolizujący zwycięstwo Ateny nad gigantami.
