Dzisiaj jest 19 stycznia 2025 r.
Chcę dodać własny artykuł

Irlandzka walka o niepodległość

Historia Irlandii i dążenia niepodległościowe

Irlandia była pod panowaniem angielskim przez 750 lat, od 1171 roku, aż do utworzenia Wolnego Państwa Irlandzkiego w 1921 roku. W tym czasie na wyspie rozwijały się różne ruchy niepodległościowe.

Utrata niepodległości

Utrata niepodległości rozpoczęła się w 1171 roku, kiedy to Irlandczycy złożyli hołd lenny Henrykowi II z dynastii Plantagenetów. Mimo prób obrony niezależności, Anglicy umacniali swoją władzę na wyspie. W 1541 roku Henryk VIII ogłosił się królem Irlandii, co spotkało się z oporem katolików. Powstanie z 1641 roku, mimo chwilowych sukcesów, zakończyło się brutalną represją ze strony Olivera Cromwella w 1649 roku.

Największe represje miały miejsce w czasach Wilhelma Orańskiego. Po przegranym powstaniu w Boyne w 1690 roku, katolicy stracili swoje prawa polityczne, co prowadziło do długotrwałej dyskryminacji.

Myśl niepodległościowa w XIX wieku

W czasie rewolucji francuskiej powstało Towarzystwo Zjednoczonych Irlandczyków, które dążyło do niepodległości. W 1801 roku Irlandia została wcielona do Królestwa Wielkiej Brytanii. W XIX wieku pojawiły się różne ruchy irlandzkie, w tym ugrupowania dążące do negocjacji z Anglikami oraz bardziej radykalne, jak Młoda Irlandia. Klęska ziemniaczanej zarazy w 1845 roku spowodowała masową emigrację i wzrost nastrojów rewolucyjnych.

Fenianie, założeni w Stanach Zjednoczonych, odrzucali parlamentarne metody walki. Powstanie z 1867 roku również zakończyło się fiaskiem, a po jego niepowodzeniu, Irlandczycy zaczęli walczyć o autonomię w angielskim parlamencie.

Droga do autonomii

Na przełomie XIX i XX wieku powstała Irlandzka Partia Socjalistyczno-Republikańska, która w 1916 roku zorganizowała powstanie wielkanocne, stłumione przez Anglików. W 1919 roku rozpoczęła się wojna o niepodległość, która zakończyła się w 1921 roku podpisaniem pokoju, a Irlandia uzyskała status niezależnego dominionu.

W latach 1922–1923 trwała wojna domowa, wynikająca z kontrowersji dotyczących statusu Irlandii Północnej. W 1937 roku Irlandia uzyskała własnego prezydenta, a w 1949 roku wystąpiła ze Wspólnoty Brytyjskiej.