Morela pospolita
Morela pospolita (Prunus armeniaca L.) to wieloletnia roślina z rodziny różowatych, pochodząca z Azji. Jej naturalne środowisko obejmuje Kirgistan, Chiny i Koreę, a jako gatunek introdukowany występuje również w Japonii. Morela jest uprawiana w wielu krajach, w tym w Polsce.
Charakterystyka
- Liście: Jajowate, z brzegami podwójnie pikowanymi.
- Kwiaty: Białe lub różowe, rozwijają się przed liśćmi. Mają 5 płatków, 1 żółty omszony słupek oraz liczne pręciki.
Morela była znana już w I wieku p.n.e. w Cesarstwie Rzymskim, a jej uprawa rozprzestrzeniła się dzięki karawanom handlowym w Azji Środkowej, Iranie i Syrii. W XV wieku do Francji sprowadził ją René I Andegaweński. Obecnie znajduje się w rejestrze roślin uprawnych Unii Europejskiej.
Produkcja
W 2014 roku głównymi producentami moreli były: Turcja, Iran, Uzbekistan, Algieria i Włochy. Turcja jest liderem w produkcji zarówno świeżych, jak i suszonych moreli, które stanowią 20% całkowitej produkcji owoców w tym kraju. Największe ośrodki uprawy moreli w Turcji to prowincje Malatya, Erzincan, dolina rzeki Araks oraz Mersin.
W 2018 roku największymi producentami moreli były:
- Turcja – 750 tys. ton
- Uzbekistan – 493,8 tys. ton
- Iran – 342,5 tys. ton
- Algieria – 242,2 tys. ton
- Włochy – 229 tys. ton
- Hiszpania – 176,3 tys. ton
- Pakistan – 128,4 tys. ton
- Francja – 114,8 tys. ton
- Japonia – 112,4 tys. ton
- Ukraina – 111,7 tys. ton
Zastosowanie
Morele spożywane są na surowo, w postaci suszonej oraz w przetworach, takich jak dżemy czy kompoty. Owoce te wspierają produkcję czerwonych ciałek krwi oraz regenerują organizm. Olej z nasion moreli jest wykorzystywany w przemyśle farmaceutycznym oraz kosmetycznym.
Uprawa
Morela wymaga dużej ilości światła i ciepła, źle znosi długotrwałe opady. Wytrzymuje mrozy do -30 °C, jednak w Polsce jej wczesne kwitnienie jest narażone na przymrozki. Owoce pojawiają się zwykle w 4-5 roku po posadzeniu, a cięcie ogranicza się do usuwania chorych gałęzi.
Morela jest symbolem Armenii, a jej łacińska nazwa odnosi się do tego kraju. W 2010 roku utwór „Apricot Stone” został zaprezentowany na Konkursie Piosenki Eurowizji przez reprezentantkę Armenii, Evę Rivas.
Podsumowanie
Morela pospolita to ceniony owoc, który ma znaczenie kulinarne oraz gospodarcze w wielu krajach, a jej uprawa i właściwości zdrowotne sprawiają, że jest popularnym wyborem w ogrodach i na plantacjach.
