Autowaloryzacja
Autowaloryzacja to proces dążenia do obrony, podtrzymania lub podniesienia samooceny. Jest to główny motyw związany z naszym postrzeganiem siebie. Osoby zdrowe psychicznie często przetwarzają informacje w sposób, który favoruje pozytywny obraz siebie. Dwa dodatkowe motywy związane z tym procesem to dążenie do adekwatnej samooceny oraz dążenie do spójności samooceny.
Wielu ludzi przetwarza informacje w sposób selektywny, co wpływa na ich samoocenę. Czasami jednak dążenie do pozytywnego obrazu siebie prowadzi do realnych działań mających na celu poprawę własnych walorów.
Typowe objawy autowaloryzacji
- Tworzenie pozytywnych sądów na temat siebie.
- Dążenie do sukcesów i unikanie porażek.
- Przekonanie, że nasze wady są powszechne, a zalety wyjątkowe.
- Skłonność do oceniania siebie powyżej średniej w populacji (iluzja ponadprzeciętności).
- Przekonanie o wyższości pod względem moralnym lub sprawnościowym.
- Przypisywanie sukcesów sobie, a porażek okolicznościom (tendencja samoobronna).
- Postrzeganie swoich zalet jako ważniejszych niż inne cechy.
- Dążenie do korzystnej autoprezentacji.
- Korzystne porównywanie się z innymi (porównywanie się w dół).
Przyczyny autowaloryzacji
Istnieje kilka teorii wyjaśniających, dlaczego dążymy do pozytywnej samooceny:
- Pełni funkcję socjometru.
- Motywuje nas do działania.
- Chroni przed lękiem.
- Utrzymuje przekonanie o zdolności do sprostania wymaganiom życia.
- Wzmacnia wiarę we własne możliwości.
W przypadku samooceny występuje sprzężenie zwrotne: cechy takie jak asertywność, niezależność czy samoakceptacja wpływają na nasze poczucie wartości. Wyższa samoocena sprzyja ujawnieniu tych cech, co z kolei zwiększa nasze poczucie własnej wartości.
Negatywne aspekty autowaloryzacji
Autowaloryzacja może również przybierać negatywne formy, takie jak egoizm czy nieuzasadnione wywyższanie się. Tego typu postawy mogą prowadzić do tworzenia fałszywego obrazu siebie w celu poczucia się lepszym.
