Gaston Bachelard
Gaston Bachelard (1884-1962) był francuskim filozofem nauki i poezji, który, mimo skromnego pochodzenia, zdobył uznanie w Akademii Francuskiej. Jego prace miały wpływ na wielu późniejszych myślicieli, takich jak Michel Foucault i Jacques Derrida.
Życie i działalność
Bachelard rozpoczął swoją karierę jako listonosz w Bar-sur-Aube, gdzie zainteresował się fizyką, a następnie filozofią. W latach 1930-1940 pełnił funkcję profesora w Dijon, a w latach 1940-1945 był pierwszym wykładowcą filozofii i historii nauki na Sorbonie.
W swoich kluczowych dziełach, takich jak Le nouvel esprit scientifique i La formation de l’esprit scientifique, Bachelard zaprezentował epistemologię jako formę psychoanalizy umysłu naukowego. Krytykował neopozytywizm oraz niektóre formy neokantyzmu, podkreślając, że nauka nie jest jedynie zbiorem prawd, lecz twórczym dialogiem między badaczem a eksperymentem.
Jego koncepcja pęknięcia epistemologicznego została później wykorzystana przez Thomasa Kuhna do zdefiniowania paradygmatu naukowego. Mimo że jego podejście do historii nauki nie zawsze było dobrze przyjmowane w tradycji analitycznej, Bachelard pozostawał istotną postacią w debatach nad epistemologią.
Dzieła
- 1932: L’intuition de l’instant
- 1934: Le nouvel esprit scientifique
- 1938: La formation de l’esprit scientifique
- 1940: La philosophie du non
- 1942: L’eau et les rêves
- 1946: La terre et les rêveries du repos
- 1960: La poétique de la rêverie
Tłumaczenia na język polski
- Wyobraźnia poetycka. Wybór pism (1975)
- Kształtowanie się umysłu naukowego (2002)
- Filozofia, która mówi nie (2000)
- Poetyka marzenia (1998)
- Płomień świecy (1998)
Opracowania
- Cristina Chimisso, Gaston Bachelard: Critic of Science and the Imagination (2001)
- Ilona Błocian i in., Gaston Bachelard i filozofie obrazu (2018)
- Gaston Bachelard. Konteksty i interpretacje (2020)
Bachelard pozostaje ważną postacią w filozofii nauki, łączącą elementy poezji i psychologii w swoich rozważaniach nad epistemologią i historią nauki.
