Vine Deloria Jr.
Vine Deloria Jr. (26 marca 1933 – 13 listopada 2005) był amerykańskim naukowcem, prawnikiem, pisarzem i działaczem społecznym, pochodzącym z plemienia Siuksów (Lakota). Specjalizował się w prawach traktatowych, suwerenności plemion oraz tradycyjnych religiach Indian Ameryki Północnej. Jego działalność miała na celu promowanie szacunku dla wiedzy tubylczych ludów oraz krytykę relacji między władzami USA a rdzennymi Amerykanami.
Życiorys
Urodził się w Martin w Dakocie Południowej w rodzinie wodzów i duchownych. Początkowo planował zostać protestanckim duchownym, ale postanowił studiować prawo, aby skuteczniej działać na rzecz swojego plemienia. Ukończył studia teologiczne na Iowa State University w 1963 roku, a następnie prawo na University of Colorado. Był aktywnym działaczem ruchu Red Power oraz współzałożycielem Fundacji Prawnej Tubylczych Amerykanów (NARF).
Aktywność akademicka i literacka
Deloria był wykładowcą na wielu uniwersytetach, w tym przez dłuższy czas na University of Arizona i University of Colorado w Boulder. Napisał ponad 20 książek, w tym bestseller Custer Died for Your Sins, który zdobył Nagrodę Pulitzera w 1969 roku. Jego prace miały znaczący wpływ na postrzeganie praw i kultury Indian w USA oraz na politykę federalną, w tym na takie ustawy jak:
- Ustawa o wolności religijnej Indian amerykańskich (AIRFA, 1978)
- Ustawa o samorządności Indian (1988)
- Ustawa o ochronie i repatriacji grobów tubylczych Amerykanów (NAGPRA, 1990)
Dziedzictwo
Deloria był uznawany za jednego z najwybitniejszych współczesnych intelektualistów Ameryki Północnej, a jego wizje i publikacje miały trwały wpływ na opinię publiczną oraz politykę wobec tubylczych Amerykanów. Mimo swojej renomy zachował skromność i poczucie humoru. Pasjonował się muzyką country i meczami koszykówki.
Przed śmiercią pozostawił żonie Barbarze maszynopisy książek na temat filozofii, historii Siuksów oraz tradycyjnej medycyny indiańskiej. Jego najstarszy syn, Philip Deloria, kontynuuje dziedzictwo ojca jako uznany naukowiec i autor książek.
