Roman Józef Kryże
Roman Józef Kryże (ur. 4 lipca 1907 we Lwowie, zm. 23 lutego 1983 w Warszawie) był polskim prawnikiem i sędzią wojskowym, który orzekał w procesach politycznych. Jego działalność w stalinowskim aparacie represji przyczyniła się do powstania powiedzenia „Sądzi Kryże – będą krzyże”, które odnosi się do jego bezwzględności w wydawaniu wyroków.
Życiorys
Kryże był synem Tomasza Kryżego i Aleksandry z d. Jóźwiak. W okresie II Rzeczypospolitej awansował na podporucznika piechoty i służył w 63 Toruńskim pułku piechoty oraz 65 pułku piechoty podczas kampanii wrześniowej 1939 roku. Po niewoli niemieckiej (1940-1945) brał udział w walkach o przełamanie Wału Pomorskiego.
Od 14 maja 1945 roku pełnił funkcję sędziego w różnych instytucjach, w tym:
- Sąd Grodzki w Grudziądzu (do 3 lipca 1945)
- Najwyższy Sąd Wojskowy (do 31 października 1950)
- Wydział II NSW (do 11 sierpnia 1955)
11 sierpnia 1955 roku przeszedł do rezerwy, a w latach 1955-1977 był sędzią Sądu Najwyższego. Kryże orzekał w wielu kontrowersyjnych sprawach, w tym przeciwko działaczom opozycji, w tym Witoldowi Pileckiemu. W 1964 roku przewodniczył składowi sędziowskiemu w tzw. aferze mięsnej. Po 1989 roku wiele z jego wyroków zostało uznanych za mordy sądowe.
W 1946 roku otrzymał Srebrny Krzyż Zasługi. Zmarł w 1983 roku i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. Był ojcem Andrzeja Kryżego.
Przypisy
Opracowania dotyczące Kryżego można znaleźć w literaturze przedmiotu, w tym w pracy Krzysztofa Szwagrzyka pt. „Prawnicy czasu bezprawia: sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944–1956”.
