Władimir Propp
Władimir Jakowlewicz Propp (1895-1970) był wybitnym rosyjskim literaturoznawcą i przedstawicielem szkoły rosyjskich formalistów. Jego prace, szczególnie dotyczące struktur narracyjnych baśni ludowych, zyskały międzynarodowe uznanie po odkryciu ich przez francuskich strukturalistów, w tym Lévi-Straussa.
Analiza bajki Proppa
Propp zdefiniował strukturę baśni ludowej, identyfikując różne typy postaci oraz ich funkcje w narracji.
Typy postaci
- bohater
- przeciwnik
- donator
- pomocnik
- królewna lub jej ojciec
- osoba wysyłająca
- fałszywy bohater
Postaci te mogą różnić się w konkretnych bajkach, ale pełnią podobne funkcje narracyjne.
Funkcje postaci
Propp zidentyfikował różne funkcje postaci w bajkach, które mogą występować w różnej kolejności, a niektóre z nich mogą być pominięte. Oto kluczowe funkcje:
- odejście
- zakaz
- naruszenie zakazu
- udzielenie informacji o bohaterze
- walka
- powrót bohatera
- rozpoznanie
- wesele
Znaczenie odkryć Proppa
Analiza Proppa jest szeroko stosowana w badaniach nad kulturą, w szczególności w kontekście kultury masowej oraz narracji filmowych i telewizyjnych. Jego teorie stanowią podstawę wielu współczesnych badań narratologicznych.
Wybrane prace Proppa
- Morfologia bajki, Warszawa 1976
- Nie tylko bajka, Warszawa 2000
- Historyczne korzenie bajki magicznej, Warszawa 2003
- Morfologia bajki magicznej, Kraków 2011
- O komizmie i śmiechu, Kraków 2016
Prace związane z koncepcjami Proppa
- Claude Lévi-Strauss, Analiza morfologiczna bajki rosyjskiej
- R. Silverstone, The Message of Television
- D. Giles, A Structural Analysis of the Police Story
Propp pozostaje kluczową postacią w badaniach nad narracją oraz strukturą bajek, wpływając na wiele dziedzin kultury i nauki.