Słowiański mit o stworzeniu świata
W mitologii słowiańskiej istnieje kosmogoniczny mit, który opisuje powstanie świata oraz zasady nim rządzące. Przetrwał on do XIX i XX wieku w formie zapisów folklorystycznych i kronikarskich. Wyróżnia się trzy główne wersje tego mitu: stworzenie przez nurkowanie, powstanie z Kosmicznego Jaja oraz stworzenie z rozczłonkowanej postaci.
Stworzenie przez nurkowanie
W mitach o nurkowaniu, istoty boskie współpracują, aby stworzyć świat. Warianty z Polski, Rosji i Bułgarii ukazują różne aspekty tego mitu:
- Mit ziemnego nurka: Współpraca Boga i Diabła, gdzie Diabeł próbuje zepchnąć Boga do morza.
- Wariant bułgarski: Tworzenie przez moc Bożą i własną, z próbą dotarcia do dna morza.
- Motyw karania diabła: Związany z Drzewem Życia oraz stworzeniem ludzi z jego liści.
W mitach tych można dostrzec, że do stworzenia świata zawsze potrzebna jest równorzędna współpraca obu postaci boskich.
Stworzenie z Kosmicznego Jaja
Mit o Kosmicznym Jaju również jest obecny w słowiańskim folklorze. Opisuje on, jak świat powstaje z jaja, które rozbija się w akcie twórczym. W różnych wariantach tej opowieści, jajo symbolizuje podział na Niebiosa, Ziemię i Podziemie:
- W karpackiej kolędzie, dwa gołębie na Drzewie Kosmicznym wyłaniają świat z wody.
- Inne opowieści także wskazują na jajo jako symbol stworzenia.
Stworzenie z rozczłonkowania
W tym micie świat powstaje z rozczłonkowanej postaci pierwotnej istoty. Przykłady tego motywu można znaleźć w różnych kulturach, takich jak skandynawski Ymir czy rzymski Atlas.
Funkcjonowanie świata
W mitologii słowiańskiej, świat jest wspierany przez zwierzęta, takie jak wieloryby. Istnieją przekonania, że upadek jednego z tych „słupów” może prowadzić do katastrofy. Dodatkowo, dusze zmarłych podróżują do zaświatów, korzystając z Drogi Mlecznej lub tęczy, co podkreśla połączenie między światem żywych a umarłych.
Drzewa Kosmiczne i góry pełnią w tej mitologii rolę świętych miejsc, gdzie odbywają się obrzędy religijne oraz kultowe. Szczególną czcią otaczano m.in. Ślężę czy Krywań.
Podsumowanie
Słowiański mit o stworzeniu świata ukazuje bogactwo i różnorodność wierzeń, które przetrwały przez wieki. Współpraca między boskimi postaciami, symbolika Kosmicznego Jaja oraz rozczłonkowanie jako motyw stworzenia, obrazują złożoność słowiańskiej kosmogonii.
