„`html
Stalag 319 – Obóz Jeniecki w Chełmie
Stalag 319 był niemieckim obozem jenieckim, który funkcjonował w Chełmie od lipca 1941 do kwietnia 1944. Był jednym z największych obozów na ziemiach polskich, składającym się z trzech podobozów w mieście oraz kilku w okolicy.
Struktura obozu i jeńcy
W obozie przebywało głównie około 200 000 jeńców, w tym:
- Rosjanie
- Polacy (w tym żołnierze 27 DP AK)
- Włosi
- Belgowie
- Brytyjczycy
- Żydzi
- Romowie
Wśród podobozów znajdowały się m.in. jednostki w Włodawie, gdzie zginęło około 12 000 jeńców.
Ofiary obozu
Obozowe warunki, takie jak brak żywności, choroby oraz przymusowa praca, prowadziły do wysokiej śmiertelności. Szacuje się, że z około 90 000 jeńców zmarło. W 1942 roku SS-manów z Sonderkommando 1005 ekshumowano około 30 000 ciał zamordowanych jeńców, a w kolejnych latach zorganizowano „polowe” krematorium w lesie Borek, gdzie palono dziesiątki tysięcy zwłok. Istnieją niepotwierdzone informacje o używaniu samochodów do gazowania jeńców.
Upamiętnienie
Po wojnie w Chełmie znajdują się dwa cmentarze upamiętniające ofiary Stalagu 319:
- Cmentarz szkieletowy: położony na skrzyżowaniu ulic Okszowskiej, Rampy Brzeskiej i Al. Przyjaźni, z ponad 60 000 pochowanych.
- Cmentarz przy lesie Borek: z prowizorycznymi kwaterami i pomnikiem symbolizującym różne narodowości, w tym polskie, włoskie, żydowskie i radzieckie. Znajduje się tam również drugi pomnik w pobliżu dawnego krematorium, gdzie spoczywają prochy około 50 000 jeńców.
Opracowania
- Andrzej Rybak, Stalag 319 w Chełmie. Zarys dziejów, Chełm 2004.
„`
