Adam Marian Dziewoński
Adam Marian Dziewoński (15 listopada 1936 – 1 marca 2016) był polskim geologiem, geofizykiem i sejsmologiem. Pracował w Stanach Zjednoczonych jako profesor na Uniwersytecie Harvarda oraz był członkiem zagranicznym Polskiej Akademii Nauk.
Życiorys
W 1954 roku ukończył III Liceum Ogólnokształcące we Wrocławiu, a w 1960 roku studia z zakresu geofizyki na Uniwersytecie Warszawskim. Następnie pracował w Instytucie Geofizyki Polskiej Akademii Nauk, przygotowując jednocześnie pracę doktorską pod kierunkiem profesora Henryka Orkisza. W 1965 roku obronił doktorat na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. W tym samym roku osiedlił się na stałe w USA. Od 1972 był profesorem na Uniwersytecie Harvarda.
Nagrody i wyróżnienia
Adam Dziewoński był laureatem licznych nagród, w tym Nagrody Crafoorda w 1998 roku, którą otrzymał wspólnie z Donem Andersonem za badania dotyczące wnętrza Ziemi.
Badania sejsmologiczne
W swojej karierze Dziewoński koncentrował się na analizie trzęsień ziemi oraz badaniach sejsmologicznych. Wspólnie z Donem Andersonem opracował powszechnie akceptowany model budowy wnętrza Ziemi. Jego prace przyczyniły się do rozwoju globalnej tomografii sejsmicznej, co pozwoliło na identyfikację prądów konwekcyjnych w płaszczu Ziemi, które wpływają na ruchy kontynentów oraz aktywność wulkaniczną.
W szczególności, po dokładnym zbadaniu trzęsienia ziemi w Alasce w 1964 roku, Dziewoński pomógł zrozumieć, że jądro Ziemi nie jest jednorodne. Odkrył, że składa się z wewnętrznego, stałego jądra z żelaza i niklu, otoczonego płynnym jądrem zewnętrznym. Stwierdził również, że fale sejsmiczne przechodzące przez jądro są anizotropowe, co jest wynikiem prądów konwekcyjnych i orientacji kryształów w jądrze wewnętrznym.
Ostatnie badania zespołu Dziewońskiego wykazały, że jądro wewnętrzne Ziemi obraca się nieco szybciej niż jej powierzchnia, co może być związane z mechanizmem generującym naturalne bieguny magnetyczne.
Podsumowanie
Adam Dziewoński pozostaje ważną postacią w dziedzinie geofizyki, a jego prace miały kluczowe znaczenie dla zrozumienia struktury i dynamiki wnętrza Ziemi.
